नवी दिल्ली/श्रीहरिकोट्टा – भारतीय अंतराळ संशोधन संस्था जुलैमध्ये चांद्रयान-3 लॉंच करणार आहे. मोहिमेची तयारी अंतिम टप्प्यात आहे. चांद्रयान- चा फोकस चंद्राच्या पृष्ठभागावर सुरक्षित लॅंडिंग करण्यावर आहे. इस्रोचे अध्यक्ष एस सोमनाथ यांच्या मते अंतराळ क्षेत्रात भारताचे हे आणखी एक मोठे यश असेल.
लॉंच प्रीप टीम भारतातील सर्वात वजनदार रॉकेट, लॉन्च व्हेईकल मार्क-3 वर जुलैच्या मध्यात प्रक्षेपणाचे लक्ष्य पूर्ण करण्यासाठी कठोर परिश्रम करत आहे. इस्रोचे प्रमुख एस सोमनाथ म्हणाले की, अपयश येणे सामान्य आहे. प्रत्येक वेळी आपण यशस्वी व्हावेच असे नाही, पण महत्त्वाची गोष्ट म्हणजे त्यातून शिकून पुढे जाणे.
चांद्रयान-3 अंतराळयान लॉंच व्हेईकल मार्क-3 द्वारा सतीश धवन अंतराळ केंद्र, श्रीहरिकोटा येथून प्रक्षेपित केले जाईल. इस्रोच्या अधिकाऱ्यांनी दिलेल्या माहितीनुसार, चांद्रयान-3 हे चांद्रयान-2 चा पुढील टप्पा आहे, जो चंद्राच्या पृष्ठभागावर उतरेल आणि चाचण्या घेईल. त्यात लॅंडर आणि रोव्हरचा समावेश आहे.
हे चांद्रयान-2 सारखे दिसेल, ज्यामध्ये ऑर्बिटर, लॅंडर आणि रोव्हर असेल. चांद्रयान-3 चा फोकस चंद्राच्या पृष्ठभागावर सुरक्षित लॅंडिंग करण्यावर आहे. मोहिमेच्या यशस्वितेसाठी, नवीन उपकरणे तयार करण्यात आली आहेत, तसेच अल्गोरिदम सुधारण्यात आले आहेत आणि चांद्रयान-2 मोहीम चंद्राच्या पृष्ठभागावर उतरण्यात अयशस्वी ठरलेल्या कारणांवर लक्ष केंद्रित करण्यात आले आहे.
चांद्रयान-2 च्या लॅंडर-रोव्हरच्या अपघातानंतर चार वर्षांनी चांद्रयान-3 चे प्रक्षेपण जाहीर करण्यात आले आहे. चांद्रयान-3 मोहीम जुलैमध्ये श्रीहरिकोटा येथील सतीश धवन अंतराळ केंद्रातून चंद्राच्या अंधाऱ्या बाजूला प्रक्षेपित होण्याची अपेक्षा आहे. कारण हा भाग पृथ्वीच्या समोर येत नाही.
चांद्रयान-3 हे लॅंडर, रोव्हर आणि प्रोपल्शन मॉड्यूलचे एकूण वजन 3,900 किलो आहे. एकट्या प्रोपल्शन मॉड्यूलचे वजन 2,148 किलो आहे जे लॅंडर आणि रोव्हरला 100-किमी चंद्राच्या कक्षेत घेऊन जाईल. लॅंडर मॉड्यूल लॅंडरचे संपूर्ण कॉन्फिगरेशन सांगते. रोव्हरचे वजन 26 किलो आहे. हे रोव्हर चांद्रयान-2 च्या विक्रम रोव्हरसारखेच असेल, परंतु सुरक्षित लॅंडिंग सुनिश्‍चित करण्यासाठी सुधारणांसह. प्रोपल्शन मॉड्यूल 758 वॅट पॉवर, लॅंडर मॉड्यूल 738 वॅट आणि रोव्हर 50 वॅट्‌सची शक्ती निर्माण करेल.
इस्रोच्या मते, चांद्रयान-3 चा उद्देश चंद्राच्या पृष्ठभागावर सुरक्षित आणि सॉफ्ट लॅंडिंग आणि फिरण्याची क्षमता प्रदर्शित करणे आहे. याशिवाय, आंतरग्रहीय मोहिमांसाठी आवश्‍यक असलेले नवीन तंत्रज्ञान विकसित करणे आणि त्यांचे प्रात्यक्षिक विकसित करणे आणि जागेवर वैज्ञानिक प्रयोग करणे हे देखील त्याचे उद्दिष्ट आहे.
चांद्रयान-3 लॅंडर अशा प्रकारे डिझाइन केले गेले आहे की ते चंद्रावर नियुक्त केलेल्या ठिकाणी सॉफ्ट-लॅंड करू शकते आणि रोव्हर तैनात करू शकते, ज्याचा उद्देश चंद्राच्या पृष्ठभागाचे इन-सीटू रासायनिक विश्‍लेषण करणे आहे. प्रोपल्शन मॉड्यूल लॅंडर मॉड्यूलला 100 किमीच्या अंतिम वर्तुळाकार कक्षेत नेईल. या कक्षेत पोहोचल्यानंतर, लॅंडर मॉड्यूल आणि प्रोपल्शन मॉड्यूल वेगळे होतील.
विभक्त झाल्यानंतर, प्रोपल्शन मॉड्यूल चंद्राभोवती कक्षेत राहील आणि कम्युनिकेशन रिले उपग्रह म्हणून काम करेल. लॅंडर, रोव्हर आणि प्रोपल्शन मॉड्यूल त्यांचे स्वतःचे वैज्ञानिक पेलोड वाहून नेतील. बॉक्‍सच्या आकाराच्या लॅंडरमध्ये चार लॅंडिंग पाय, चार लॅंडिंग थ्रस्टर्स, सुरक्षित टचडाउन सुनिश्‍चित करण्यासाठी एकाधिक सेन्सर आणि धोके टाळण्यासाठी कॅमेरे बसवले आहेत. लॅंडर X बॅंड अँटेनाने सुसज्ज आहे जे संप्रेषण सुनिश्‍चित करेल. रोव्हरचा आकार आयताकृती असून त्याला सहा चाके आणि नेव्हिगेशन कॅमेरा आहे.
