देशातील कोणत्याही शहरात किंवा महानगरात घर खरेदी करायचे असेल तर गृहकर्जाशिवाय पर्याय नाही. पूर्वीच्या तुलनेत गृहकर्जाचे व्याजदर खूपच कमी झाले आहेत. सध्याच्या स्थितीत गृहकर्जाचे व्याजदर हे 8 ते 9 टक्क्यांच्या आसपास आहेत. मात्र, काही मंडळींनी घर खरेदी करताना नाइलाजाने जादा व्याजदराचे कर्ज उचलले असते. कर्जाची नियमित फेड केली जात असली तरी मुद्दलाचा आकडा फारसा हालताना दिसत नाही. कारण व्याजदर कपातीचे धोरण हे बॅंकनिहाय वेगळे असते.
एकीकडे व्याजदरात कपात होत असताना दुसरीकडे काही बॅंकांच्या व्याजदरात फारसा बदल होत नाही. त्यामुळे कर्जाचा भार काहींना असह्य होतो. पाल्यांचे शिक्षण आणि गृहकर्ज यात सामान्य गाळात जातो. म्हणूनच कर्जाचा बोजा कमी करण्याचे अनेक मार्ग आहे. हप्ता वाढवून घेणे, मुद्दलात पैसे भरणे यातून आपण काही प्रमाणात ओझे कमी करू शकतो. मात्र, कर्ज स्थानांतर करणे हा देखील उत्तम पर्याय आहे. अनेक बॅंकांकडून कर्ज स्थानांतराबाबत वेळोवेळी ऑफर दिल्या जातात. त्याचा लाभ उचलून आपण कमी व्याजदराचा फायदा घ्यायला हवा. याबाबत संबंधित बॅंकेच्या संकेतस्थळावर माहिती मिळवू शकतो किंवा कॉल सेंटरवरूनही कर्जाचे नियम आणि अटी जाणून घेऊ शकतो.
लक्षात ठेवा
उर्वरित कर्ज स्थानांतरित करण्यासाठी काही गोष्टींचे आकलन करायला हवे. कर्जाची पात्रता : कर्ज स्थानांतरित करताना टॉपअपला मंजुरी मिळते का? नवीन बॅंकांच्या नियम आणि अटीत आपण बसतो का? याची माहिती मिळवावी. नवीन बॅंकेच्या अटी : कर्ज स्थानांतरित करण्यापूर्वी नवीन बॅंक ही तक्रारी, सूचना, निवेदन याबाबतचा निपटारा तातडीने करण्यास सक्षम आहे का? नवीन बॅंकेकडून वेळेवर कर्जपुरवठा होणार आहे का? ग्राहक सेवा केंद्राची स्थिती कशी आहे, नियम आणि अटी फारशा जाचक तर नाही ना? याचे आकलन करायला हवे. विद्यमान कर्जाच्या तुलनेत नवीन बॅंकेच्या कर्जाचा कालावधी कमी राहील काय? प्रक्रिया शुल्क किती आहे? हप्त्यात सुलभता आहे काय? प्रि-पेमेंट पेनल्टी आहे काय? या गोष्टी जाणून घ्यायला हव्यात. एवढेच नाही तर विद्यमान बॅंकेच्या सेवेबाबत आणि व्याजदराबाबत समाधानी नसाल तर कर्ज तातडीने स्थानांतरित करण्याचा निर्णय घ्यायला हवा.
प्रक्रिया जाणून घ्या
कर्ज स्थानांतरित करण्याची प्रक्रिया ही एकप्रकारे कर्ज मंजुरीच्या प्रक्रियेप्रमाणेच असते. यासाठी नव्याने अर्ज द्यावा लागतो. नवीन बॅंकेचे नियम, अटी वेगळे असल्याने त्यानुसार कार्यवाही करावी लागते. यानुसार बॅंकेचे अधिकारी आपल्याला वेळोवेळी मार्गदर्शन करतात. विद्यमान बॅंकेच्या कर्जाचे व्याजदर आणि बाजाराचा आढावा घ्यावा. त्यानंतरच बॅंकेचे प्रक्रिया शुल्क, अन्य शुल्काची माहिती घेऊनच अर्ज करण्याचा विचार करावा. उर्वरित रक्कम स्थानातंरित केल्याने वाचणाऱ्या पैशाचे आकलन करा. प्रत्येक बॅंकांचे व्याजदर, नियम आणि अटी यात फरक असतो. त्या सर्व बॅंकांच्या नियमांची आणि व्याजदराची तुलना करून परवडणाऱ्या बॅंकाची निवड करा. कर्ज स्थानांतरित केल्याने चांगला फायदा होत असेल तरच त्याची प्रक्रिया सुरू करावी.
कर्जासंबंधी आवश्यक असणारी सर्व कागदपत्रे बाळगूनच बॅंकेत जावे. या कागदपत्रात पूर्वीच्या बॅंकेत जमा केलेल्या हप्त्याचे विवरण, शिल्लक रक्कम, एनओसी आदींचा समावेश असेल. गृहकर्जाशिवाय अन्य कर्ज असल्यास त्याचीही माहिती सादर करणे बंधनकारक आहे. नव्या बॅंकेने कर्जाला मंजुरी दिल्यानंतर आणि प्रक्रिया पूर्ण झाल्यानंतरच कर्जदाराचे नवीन खाते सक्रिय होईल. यानुसार बॅंक आणि ग्राहक यांच्यात करार होऊन नवीन व्याजदर आकारले जाईल.
कर्जाचे आकलन
एखाद्या ग्राहकाचे 35 लाख गृहकर्ज असेल आणि त्याने यापूर्वी 5 लाखांचा भरणा केला असेल तर त्याच्यावर सध्या 30 लाखांचे कर्ज असेल. या कर्जावर सध्या पंधरा वर्षांसाठी 10.50 व्याजदर असेल तर याप्रकरणात त्याचे एकूण व्याज 29 लाख 69 हजार 154 रुपये जाईल. जर कर्जदाराने अन्य बॅंकेत कर्ज नेण्याचा निर्णय घेतला आणि नवीन बॅंक वाजवी व्याजदर आकारत असेल तर त्याबाबत सकारात्मक विचार करावा. याप्रमाणे नवीन बॅंक 8.80 टक्के दराने पंधरा वर्षांसाठी व्याजदर आकारत असेल तर त्याला व्याजपोटी 24 लाख 12 हजार 979 रुपये द्यावे लागतील. या आधारावर तो 5.56 लाख रुपये व्याज वाचवू शकतो. वरील उदाहरणाच्या आधारे कर्ज स्थानांतरित केल्याने वाचणाऱ्या पैशाचे आकलन आपल्याला करता येते. मात्र, कर्ज स्थानांतरित करतानाचे प्रक्रिया शुल्क, हप्ता याचीही गोळाबेरीज करणे तितकेच महत्त्वाचे आहे.
निष्कर्ष:
सध्याच्या काळात एनबीएफसी आणि एचएफसीवर खेळत्या भांडवलाचा दबाव आहे. या बॅंकांचे व्याजदरही तुलनेने अधिक आहे. तसेच प्रत्येक बॅंकांचे, वित्तीय संस्थांचे व्याजदरात वाढ किंवा कमी करण्यासाठी वेगवेगळ्या प्रकारचे मापदंड असतात. त्यामुळे अंतिम निर्णय घेण्यापूर्वी कर्जदाराने वास्तविक लाभाच्या आकलनाचे विश्लेषण करावे. जेणेकरून आपल्याला निर्णयाने लाभ होणार आहे की नुकसान हे समजण्यास हातभार लागेल.
– अपर्णा देवकर