मुंबई – फतवा हा एक शब्द आहे जो रोज कानावर पडतो. या फतव्याबद्दल अनेकांना बरेच काही माहित आहे. हा शब्द इस्लाम धर्माशी संबंधित आहे. भारतात असे अनेक लोक आहेत जे गैर-इस्लामी आहेत, जे इस्लाम धर्माचे पालन करत नाहीत. उदा. हिंदू, जैन, शीख इत्यादी. त्यामुळेच गैर-इस्लामी लोकांना या फतव्याबद्दल फारशी माहिती नाही आणि म्हणूनच आज आम्ही तुम्हा सर्वांना फतवा म्हणजे काय? फतव्याचा उपयोग काय? फतवा कोण काढतो याबद्दल माहिती देणार आहोत.
* फतवा म्हणजे काय?
हा इस्लामचा एक भाग आहे आणि हा अरबी शब्द आहे ज्याचा अर्थ “कोणत्याही बाबतीत दिलेले मत” असा होतो.
* फतवा कोण आणि कसा काढतो?
आता प्रश्न असा पडतो की फतवा कोण आणि कसा काढतो? याचे उत्तर असे आहे की इस्लामच्या सखोल ज्ञानानेच ते जारी केले जाऊ शकते. ज्याने इस्लामची शिकवण सखोलपणे प्राप्त केली आहे, असे मुफ्तीच ते जारी करू शकतात. कोणताही इमाम किंवा मौलाना तो जारी करू शकत नाही.
मुफ्ती इस्लामबद्दल सखोल जाणकार असतात. त्यांना कुराण, हदीस तसेच शरियत आणि इस्लामचे ज्ञान असते. आजकाल अनेक मौलाना आणि इमाम सुद्धा फतवे काढण्याची घोषणा करत असतात, पण इथे हे जाणून घेण्यासारखे आहे की त्यांनी जारी केलेले फतवे वैध नसतात.
फतवा हा इस्लामचा एक भाग आहे, त्यामुळे तो कोणत्याही गैर-इस्लामी लोकांना लागू करता येत नाही. तो फक्त इस्लामला मानणाऱ्यांनाच लागू केला जाऊ शकतो. जो इस्लामला मानतो आणि त्याच्या विरोधात असा फतवा असेल तर त्याला तो फतवा स्वीकारावा लागेलअसेही जरुरी नाही.
कारण भारतीय कायद्याच्या आधारे या फतव्याला मान्यता देण्यात आलेली नाही आणि भारत हे इस्लामिक राज्य नाही जिथे शरियत कायदा मानला जाईल. म्हणूनच भारतात राहणारे लोक जे इस्लामला मानतात ते देखील त्यावर कायदेशीर कारवाईची मागणी करू शकतात.
खरे तर फतवा हे केवळ एक मत आहे आणि ज्यांना हे मत पाळायचे आहे त्यांनी ते मान्य करावे आणि ज्यांना ते पाळायचे नाही त्यांनी ते मान्य करू नये. पण ते कोणाला पटवून देण्याची सक्ती करता येणार नाही.
आता इथे एक गोष्ट नीट समजून घेतली पाहिजे की इस्लाममधील फतव्याबाबत शिया आणि सुन्नी समाजाचे मत भिन्न असू शकते कारण ते फक्त एक मत आहे आणि मत वेगळे असू शकते. उदाहरण द्यायचे तर तिहेरी तलाक ज्याला सुन्नी मुस्लिम मानतात परंतु शिया मुस्लिम मानत नाहीत. त्यामुळेच त्यांनी या विषयावर जारी केलेल्या फतव्यांमध्ये मतभेद असू शकतात.