गतिमान जीवनशैलीमुळे प्रत्यक्षदर्शी माहितीला अनन्य साधारण महत्त्व प्राप्त झाले आहे. आपल्या दैनंदिन जीवनात अनेक यंत्र आपण वापरतो. त्याना सूचना देऊन किंवा माहिती पुरवून अनेक कामे करत असतो. या ऐवजी या निरनिराळ्या यंत्रांनी एकमेकांशी संवाद साधला तर आपले जीवन अधिक सुखकर होईल. या विचाराने प्रेरित होऊन आयओटी तंत्रज्ञान विकसित झाले आहे. या आयओटी तंत्रज्ञानामुळे यंत्रांचा यंत्रांशी संवाद मानवी हस्तक्षेपाशिवाय शक्य झाला आहे.
इंटरनेट ऑफ थिंग्ज म्हणजे असंच काहीसं प्रत्यक्षात आहे जिथे झाडे, प्राणी, मानव, शहरातील इमारती, रस्ते, हवा, पाणी, गाड्या एकमेकांशी संवाद साधू शकतात.आयओटी एक अशी व्यवस्था आहे ज्यात स्वतंत्र ओळख (आयडी) असलेली यांत्रिकी, इलेक्ट्रॉनिक तसेच डिजिटल उपकरणे आंतरजालाद्वारे (नेटवर्क) एकमेकांना जोडलेली असतात व इंटरनेटमार्फत मानवाच्या हस्तक्षेपाशिवाय एकमेकांसोबत प्रत्यक्षदर्शी (रिअल-टाइम) माहितीचे आदानप्रदान करू शकतात. इंटरनेट ऑफ थिंग्ज आरोग्य आणि सुरक्षा, व्यवसाय ऑपरेशन, औद्योगिक कामगिरी आणि जागतिक पर्यावरण आणि मानवतावादी समस्यांसाठी बऱ्याच सकारात्मक बदलांचे आश्वासन देते.
आयओटी तंत्रज्ञान हे हरित इमारत (ग्रीन बिल्डिंग), कचरा व्यवस्थापन, पाणी व्यवस्थापन, स्त्री सुरक्षा, स्मार्ट हेल्थ, स्मार्ट पर्यावरण, स्मार्ट ग्रीड, स्मार्ट उत्पादन , स्मार्ट शहरे (स्मार्ट सिटी), औद्योगिक निरीक्षण, कृषी, आरोग्य, नैसर्गिक आपत्ति, वन आणि वन्य जीव इत्यादी ठिकाणी वापरले जाऊ शकते.
स्मार्ट शहरांच्या विकासात इंटरनेट ऑफ थिंग्जची भूमिका महत्त्वाची ठरणार आहे. भविष्यात आयओटीमुळे शहरी जीवनात आमूलाग्र बदल होणार आहेत. मानवी शरीर, प्राणी तसेच बांधकाम वस्तूंमध्ये नॅनोसेंसर स्थापित करून वैद्यकीय, शेती, स्थापत्य व औषधनिर्मिती इत्यादी क्षेत्रात भविष्यात मोठी प्रगती होऊ घातली आहे.
डिजिटल इंडिया मिशनचा भाग म्हणून भारत सरकारने आयओटी तंत्रज्ञानाचा फायदा उठवण्याच्या योजनेची रूपरेषा आखली आहे. भारत सरकारचे डिसेंबर 2020 पर्यंतचे भारतात 100 अब्ज डॉलरचे आयओटी उद्योग तयार करण्याचे उद्धिष्ट आहे. ज्यामुळे आयओटी आधारित उद्योग क्षेत्रात मोठ्या प्रमाणात रोजगार व व्यवसाय निर्मितीच्या संधी उपलब्ध होतील .
‘झील सेंटर ऑफ एक्सलन्स इन आयओटी’ हे आयटी तंत्रज्ञानाचा फायदा घेऊन पुण्यामध्ये प्रथमच आयओटी इकोसिस्टिम सुरु करण्यासाठी आणि सॉफ्टवेअर व हार्डवेअरच्या क्षेत्रात नवीन अभियंत्याना नेतृत्व देण्यासाठी झील महाविद्यालयाचे पहिले पाऊल आहे.
आयओटी आधारित रचना समजून घेण्यासाठी व त्या संबंधित प्रकल्पांवर काम करण्यासाठी आईओटी वरील संकल्पनांचे म्हणजे सेन्सर, मायक्रो-कंट्रोलर, कम्युनिकेशन प्रोटोकॉल, क्लाऊड टेकनॉलॉजि, आईओटी प्लॅटफॉर्म आणि बरच कांही अशा सखोल गोष्टींचे आकलन आवश्यक आहे.
झील महाविद्यालयातील विद्याथानी आईओटी तंत्रज्ञान वापरून वाय-फाय जॅमर, स्मार्ट डस्टबिन, स्मार्ट इरिगेशन सिस्टिम, स्मार्ट शॉपिंग ट्रॉली इ. विविध प्रकल्प बनविले आहेत. स्मार्ट डस्टबिन या प्रकल्पा मध्ये जिथे घन-कचरा जमा करण्यात येतो व विशिष्ट पातळीच्या वर घन-कचरा जमा झाल्यास कचरापेट्यांवर सेन्सर्सचा वापर करून तो किती भरला आहे याची प्रत्यक्षदर्शी माहिती कचरा गोळा करणाऱ्या व कचरा-प्रक्रिया करणाऱ्या कंपन्यांना पुरवते व तसेच आपल्या नोंदणीक्रत मोबाईल नंबर वरती मेसेज पाठविला जातो.
स्मार्ट शॉपिंग ट्रॉली या प्रकल्पामध्ये विविध शॉपिंग मॉलमध्ये विकत घेतलेल्या वस्तु सेन्सर्सचा वापर करून स्कॅन केल्या जातात व त्याचे बिल तयार केले जाते जेणे करून शॉपिंग मॉलमध्ये बिलिंगसाठी लागणारा वेळ वाचेल.
झील कॉलेज ऑफ इंजिनीरिंग अँड रिसर्चच्या विद्यार्थांनी स्मार्ट पार्किंग सिस्टिम या प्रकल्पात बिनतारी (वायरलेस) सेन्सर्सद्वारे वाहनांनसाठीची पार्किंगची प्रत्यक्षदर्शी माहिती वाहनचालकांना पुरविण्याची व्यवस्था केली आहे. त्यामुळे शहरातील वाहतूक पार्किंग समस्या कमी करण्यात काही प्रमाणात यश मिळु शकेल.
हवामान माहिती सिस्टिम प्रकल्पामध्ये शहरातील हवेतील प्रदूषण, तापमान, आद्रता, हवेचा दाब, प्रकाश आणि अल्ट्राव्हायोलेट किरणांची तीव्रता मोजण्याचे तंत्रज्ञान विकसित केले आहे. झील सेंटर ऑफ एक्सलन्स इन इंटरनेट ऑफ थिंग्स या प्रयोग शाळेत झील महाविद्यालयातील कॉम्प्युटर, इन्फॉर्मशन टेक्नॉलॉजि, इलेक्ट्रॉनिक्स अँड टेलीकम्युनिकेशन, मेकॅनिकल, इलेक्ट्रिकल व सिव्हिल इंजिनीरिंगचे विद्यार्थी एकत्र येऊन वेगवेगळ्या क्षेत्रातील समस्यांचे निराकरण करण्याचा प्रयत्न करत आहेत.