बेंगळुरू : भारतीय अंतराळ संशोधन संस्थेने (इस्रो) रविवारी जाहीर केले की, त्यांनी पुन्हा वापरता येण्याजोग्या प्रक्षेपण वाहन तंत्रज्ञानाची अर्थात रियुजेबल राॅकेटची तिसऱ्यांदा यशस्वी चाचणी केली. यावेळी प्रक्षेपण वाहनाची चाचणी अधिक आव्हानात्मक परिस्थितीत करण्यात आली आणि ती सर्व मानके पूर्ण करते. या चाचणीत इस्रोने लँडिंग इंटरफेस आणि विमानाच्या लँडिंग परिस्थितीची उच्च वेगाने तपासणी केली. या चाचणीसह, इस्रोने आजच्या काळातील सर्वात महत्वाचे तंत्रज्ञान साध्य करण्याच्या दिशेने एक मजबूत पाऊल उचलले आहे.
विशेष म्हणजे, अशा प्रकारचे तंत्रज्ञान जगात फक्त इस्रोकडे आहे. कर्नाटकातील चित्रदुर्ग येथील एरोनॉटिकल टेस्ट रेंजवर इस्रोने रविवारी सकाळी सात वाजता पुन्हा वापरता येण्याजोग्या प्रक्षेपण वाहनाची तिसरी आणि अंतिम चाचणी घेतली. यापूर्वी, इस्रोने पुन्हा वापरता येण्याजोग्या प्रक्षेपण वाहनाच्या दोन यशस्वी चाचण्या घेतल्या आहेत. तिसऱ्या चाचणीत, लाँच व्हेईकल उंचावरून सोडण्यात आले आणि जोरदार वारे वाहत होते, तरीही प्रक्षेपण वाहन ‘पुष्पक’ ने पूर्ण अचूकतेने धावपट्टीवर सुरक्षित लँडिंग केले.
चिनूक हेलिकॉप्टरमधून प्रक्षेपण वाहन ‘पुष्पक’
चाचणीदरम्यान पुष्पक हे प्रक्षेपण वाहन हवाई दलाच्या चिनूक हेलिकॉप्टरमधून ४.५ किलोमीटर उंचीवरून प्रक्षेपित करण्यात आले. यानंतर प्रक्षेपण वाहन पुष्पकने स्वायत्त पद्धतीने धावपट्टीवर यशस्वी लँडिंग केले. लँडिंग दरम्यान वाहनाचा वेग ताशी ३२० किलोमीटर होता. लँडिंगच्या वेळी व्यावसायिक विमानाचा वेग ताशी २६० किलोमीटर आणि लढाऊ विमानाचा वेग सुमारे २८० किलोमीटर प्रति तास असतो. लँडिंगच्या वेळी प्रथम ब्रेक पॅराशूटच्या मदतीने प्रक्षेपण वाहनाचा वेग ताशी १०० किलोमीटरपर्यंत कमी करण्यात आला आणि त्यानंतर लँडिंग गिअर ब्रेकच्या मदतीने विमान धावपट्टीवर थांबवण्यात आले.
अंतराळ मोहिमांचा खर्च कमी होईल
या चाचणी दरम्यान, वाहनाच्या रुडर आणि नोज व्हील स्टीयरिंग सिस्टमची कार्यक्षमता देखील तपासली गेली. भविष्यात प्रक्षेपण वाहन अवकाशात पाठवून ते सुरक्षितपणे पृथ्वीवर उतरवून ते पुन्हा अवकाशात पाठवण्यासाठी हे तंत्रज्ञान अत्यंत महत्त्वाचे आहे. या तंत्रज्ञानाच्या मदतीने, इस्रोच्या खर्चात लक्षणीय घट होईल कारण कोणत्याही अंतराळ मोहिमेत प्रक्षेपण वाहनाची किंमत खूप जास्त असते आणि एकदा वापरल्यानंतर ते वाहन पुन्हा वापरले जात नाही. आता पुन्हा वापरता येण्याजोग्या प्रक्षेपण वाहन तंत्रज्ञानाच्या मदतीने, वाढत्या जागेतील कचऱ्याची समस्या देखील हाताळली जाऊ शकते.
पुन्हा वापरता येण्याजोग्या लाँच व्हेईकलच्या लँडिंग चाचणी दरम्यान, वाहनामध्ये मल्टी-सेन्सर फ्यूजन वापरले गेले, ज्यामध्ये इनर्शियल सेन्सर, रडार अल्टिमीटर, फ्लश एअर डेटा सिस्टम, स्यूडोलाइट सिस्टम आणि नाविकसारख्या सेन्सरचा समावेश आहे. या चाचणीमध्ये पूर्वीच्या चाचण्यांदरम्यान वापरलेल्या वाहनाच्या शरीराचा आणि उड्डाण यंत्रणेचाही पुनर्वापर करण्यात आला होता, ज्यामुळे इस्रोची डिझाइन क्षमता दिसून येते.
या संस्थांचा संशोधनात सहभाग…
१. इस्रोचे विक्रम साराभाई स्पेस सेंटर, थिरुवनंतपुरम
२. इस्रोचे स्पेस ऍप्लिकेशन सेंटर, अहमदाबाद
३. इस्रो टेलिमेट्री, ट्रॅकिंग अँड कमांड नेटवर्क, बागलकोट
४. सतीश धवन स्पेस सेंटर, श्रीहरिकोटा
५. भारतीय हवाई दलाचा तांत्रिक विभाग
६. आयआयटी कानपूर
७. नॅशनल एरोस्पेस लॅबोरेटरी, बेंगळुरू
८. इंडियन एरोस्पेस इंडस्ट्रियल पार्टनर्स
९. इंडियन ऑइल कॉर्पोरेशन ऑफ इंडिया
१०. एअरपोर्ट अथॉरिटी ऑफ इंडिया
