अरुण गोखले
थोर तत्वज्ञ आणि विचारवंत जे. कृष्णमूर्ती ह्यांनी एके ठिकाणी असे म्हणून ठेवले आहे की “”कीप युअर डोअर्स ओपेन टू अदर्स टू स्टेप इन”. हा त्यांचा जीवन संदेश वाचला. पण त्या मागचा नेमका अर्थ काय असावा हे लक्षात येत नव्हते. त्यातच भरीस भर म्हणून आणखी एक अत्यंत छोटी पण अर्थाला फार मोठी असणारी गोष्ट वाचली.
ती गोष्ट अशी होती एकदा एका कल्पक चित्रकाराने एक सुंदरसे हृदयाच्या आकाराचे घराचे चित्र काढले. त्या घराला त्याने एक छोटासा दरवाजा अन् खिडकीपण काढली. त्याने ते आपले चित्र आपल्या काही मित्रांना दाखवले. मित्रांनी ते चित्र पाहिले त्याच्या कल्पकतेचे कौतुकही केले, पण… एकाने त्या चित्रकारास विचारले “”बाबारे ! तू हे इतके सुंदर चित्र काढलेस. त्यात घराला हृदयाचा मोहक आकारही दिलास. हृदयाच्या या तुझ्या घराला दार, खिडकीही काढलीस. पण त्या बंद दाराला उघडायला तू हॅन्डल मात्र काढले नाहीस. असे का?
त्यावर शांतपणे चित्रकार म्हणाला, “”मित्रा! त्याचे काय आहे, मी त्या दाराला दर्शनी हॅन्डल काढले नाही कारण दार हे आतून उघडायचे असते.”
बस्स! त्या चित्रकाराचे ते उत्तर ऐकले आणि मग मला त्या ओपन डोअरचा अर्थ उमगला. त्या चित्रकाराला काय किंवा तत्वज्ञ जे. कृष्णमूर्ती ह्यांना काय! त्या दोघांनाही हेच सांगायचे, सुचवायचे आहे की माणसांनी त्यांच्या हृदयाचे दरवाजे स्वत: उघडायला हवेत. कारण त्यानेच ते लावून घेतलेले असतात. आपणच हृदयाची कवाडे स्वार्थ, मोह, लोभ, आसक्ती नको नको ते पूर्वग्रह, संकुचितपणा यापायी बंद करून ठेवली असतात.
आपण मनाचे तर सोडाच पण साधा आपल्या घराचा दरवाजाही प्रथम त्या आय ड्रॉप मधून बाहेरची व्यक्ती कोण आहे, कशी आहे? याचा विचार करून मगच उघडतो. असा तर आपल्या दारी आलेल्याचे स्वागत करण्याचा स्वभाव झालेला आहे.
आपल्या घरात आलेला, येणारा किंवा घेतलेल्या प्रत्येकालाच घरात आलेला असला तरी त्याला आपल्या हृदयात प्रवेश दिलेला असतोच असे नाही. त्यासाठीच तो संदेश आहे. मनाची संकुचित वृत्तीची दारे उघण्याचा, आणि मनाच्या मोठेपणाने सर्वांनाच आपले म्हणून, आपले मानून आपल्यात सामावून घेण्याचा. प्रेमाने जवळ घेण्याचा कारण तीच खूण आहे आपल्या माणूसपणाची. आपल्या हृदयाचे द्वार नेहमी इतरांच्या मतदीसाठी खुले ठेवावे, यातच खरा आनंद सामावलेला आहे.