पुणे : बारामती तालुक्यातील माळेगाव सहकारी साखर कारखान्याच्या निवडणुकीमुळे राष्ट्रवादी काँग्रेस पक्षातील (NCP) शरद पवार आणि अजित पवार हे काका-पुतणे पुन्हा एकदा समोरासमोर आले आहेत. गेल्या काही महिन्यांपासून दोन्ही गट एकत्र येण्याच्या चर्चांना वेग आला होता, परंतु मंगळवारी (17 जून 2025) पिंपरी-चिंचवड येथील एका कार्यक्रमात शरद पवार यांनी अजित पवार आणि भाजपसोबत कोणतीही युती न करण्याचा स्पष्ट संदेश दिला.
या तणावामागे माळेगाव सहकारी साखर कारखान्याच्या निवडणुकीतील अजित पवार यांच्या एकतर्फी निर्णयाचे कारण असल्याचे समोर येत आहे. बुधवारी (18 जून 2025) प्रसारमाध्यमांशी बोलताना शरद पवार यांनी अजित पवार यांच्या भूमिकेवर अप्रत्यक्ष नाराजी व्यक्त करत, “लोकांना सोबत घ्यायचा दृष्टिकोन ठेवला असता, तर ही परिस्थिती उद्भवली नसती,” असा टोला लगावला.
माळेगाव निवडणूक चौरंगी
माळेगाव सहकारी साखर कारखान्याच्या निवडणुकीला बारामतीत विशेष महत्त्व आहे, कारण हा कारखाना शरद पवार यांच्या नावाने ओळखला जातो. 22 जून 2025 रोजी होणाऱ्या या निवडणुकीसाठी 90 उमेदवार 21 जागांसाठी रिंगणात आहेत. अजित पवार यांच्या नेतृत्वाखालील ‘निळकंठेश्वर’ पॅनल सध्या कारखान्यावर नियंत्रण ठेवते, तर शरद पवार गटाने युगेंद्र पवार यांच्या नेतृत्वाखाली ‘बळीराजा सहकार बचाव’ पॅनल उतरवले आहे. याशिवाय, चंद्रराव तावरे यांचे ‘सहकार बचाव’ पॅनल आणि आणखी एक पॅनल यामुळे ही निवडणूक चौरंगी बनली आहे.
निवडणुकीच्या तयारीदरम्यान अजित पवार यांनी सर्वपक्षीय पॅनल उभे करण्याबाबत बोलणी सुरू केली होती. शरद पवार गटाने सहा जागांची मागणी केली होती, आणि अजित पवार चार जागा देण्यास तयारही झाले होते. मात्र, उमेदवारी अर्ज मागे घेण्याच्या शेवटच्या दिवशी अजित पवार यांनी परस्पर ‘निळकंठेश्वर’ पॅनल जाहीर केले, ज्यामध्ये शरद पवार गटाच्या उमेदवारांचा समावेश नव्हता. यामुळे शरद पवार गटात तीव्र नाराजी निर्माण झाली, आणि त्यांनी स्वतंत्रपणे ‘बळीराजा’ पॅनल उभे केले. युगेंद्र पवार यांनी सांगितले की, “शेतकऱ्यांना योग्य भाव मिळत नाही, आणि कारखान्याच्या कामकाजात पारदर्शकता नाही, म्हणून आम्ही ही निवडणूक लढवत आहोत.”
शरद पवार यांनी याबाबत सांगितले की, “ही निवडणूक स्थानिक स्वरूपाची आहे आणि 19,549 सभासद शेतकऱ्यांपुरती मर्यादित आहे. आमची टोकाची भूमिका घेण्याची इच्छा नव्हती, परंतु अजित पवार यांनी लोकांना सोबत न घेतल्याने ही परिस्थिती निर्माण झाली. आता जे झाले ते झाले, पण हा दीर्घकालीन प्रश्न नाही.” त्यांनी चंद्रराव तावरे यांच्याशीही चर्चा झाल्याचे नमूद केले, परंतु तावरे यांना अडचणी असल्याने शरद पवार गटाने त्यांच्यावर दबाव टाकला नाही.
शरद पवारांचा भाजप आणि अजित पवारांवर हल्ला
मंगळवारी पिंपरी-चिंचवड येथील कार्यकर्त्यांच्या बैठकीत शरद पवार यांनी अजित पवार आणि भाजप यांच्यावर अप्रत्यक्षपणे निशाणा साधला. “ज्यांनी सत्तेसाठी भाजपशी हातमिळवणी केली, अशा संधीसाधूंना आम्ही कधीच साथ देणार नाही. आम्ही शाहू-फुले-आंबेडकर-गांधी यांच्या विचारधारेला बांधील आहोत,” असे त्यांनी ठामपणे सांगितले. या वक्तव्यमुळे राष्ट्रवादीच्या एकीकरणाच्या चर्चांना पूर्णविराम मिळाला. अजित पवार यांनी यावर प्रतिक्रिया देताना, “प्रत्येकाला आपले मत मांडण्याचा अधिकार आहे,” असे संयतपणे म्हटले.
सिल्व्हर ओकमधील बैठक आणि निर्णय
अजित पवार यांच्या एकतर्फी पॅनल जाहीरनाम्याने शरद पवार गटात अस्वस्थता निर्माण झाली. यानंतर शरद पवार यांच्या मुंबईतील सिल्व्हर ओक निवासस्थानी जयंत पाटील, सुप्रिया सुळे आणि युगेंद्र पवार यांच्यासह महत्त्वाची बैठक झाली. या बैठकीत अजित पवार यांच्या कृतीवर तीव्र नाराजी व्यक्त करण्यात आली. “एकीकरणाच्या चर्चा सुरू असताना अजित पवार अशी वागणूक देत असतील, तर भविष्यात काय होईल?” असा प्रश्न उपस्थित झाला. याच बैठकीत शरद पवार यांनी अजित पवार किंवा भाजप यांच्याशी कोणतीही युती न करण्याचा अंतिम निर्णय घेतला.
शरद पवार गटाला धक्का
माळेगाव निवडणुकीच्या पार्श्वभूमीवर शरद पवार गटाला आणखी एक धक्का बसला. पिंपरी-चिंचवड येथील भोसरी विधानसभा मतदारसंघातून शरद पवार गटाचे उमेदवार अजित गव्हाणे यांनी 37 माजी नगरसेवकांसह अजित पवार गटात प्रवेश केला. हा प्रवेश अजित पवार यांच्या उपस्थितीत भोसरी येथील अंकुशराव लांडगे नाट्यगृहात झाला. यामुळे आगामी पुणे महानगरपालिका निवडणुकीत अजित पवार गटाला बळ मिळण्याची शक्यता आहे.
शरद पवारांकडून फडणवीसांचे कौतुक
माळेगावच्या राजकीय घडामोडींवर टीका करताना शरद पवार यांनी मुख्यमंत्री देवेंद्र फडणवीस यांच्या एका निर्णयाचे कौतुकही केले. मंगळवारी राज्य मंत्रिमंडळाच्या बैठकीत शेतीमध्ये कृत्रिम बुद्धिमत्तेच्या (AI) वापराबाबत 500 कोटींचा निर्णय घेण्यात आला. याबाबत शरद पवार म्हणाले, “हा निर्णय शेतकऱ्यांच्या हिताचा आहे. ऊस आणि इतर पिकांसाठी AI चा वापर करण्याचे धोरण निश्चित करण्यात आले आहे. देशात प्रथमच अशा प्रकारचा निर्णय घेणारे महाराष्ट्र पहिले राज्य आहे. याबद्दल मी मुख्यमंत्री फडणवीस यांचे अभिनंदन करतो.” त्यांनी AI संदर्भातील कार्यशाळांवरही आपले लक्ष असल्याचे नमूद केले.
माळेगाव कारखान्याच्या निवडणुकीने दरी रुंदावली
माळेगाव सहकारी साखर कारखान्याच्या निवडणुकीने शरद पवार आणि अजित पवार यांच्यातील दरी आणखी रुंदावली आहे. अजित पवार यांनी स्वतः निवडणूक रिंगणात उतरून “मीच कारखान्याचा चेअरमन होणार,” अशी घोषणा केली आहे, ज्यामुळे ही निवडणूक प्रतिष्ठेची बनली आहे. दुसरीकडे, शरद पवार गटाने स्वतंत्रपणे निवडणूक लढवण्याचा निर्णय घेतला असून, आगामी स्थानिक स्वराज्य संस्थांच्या निवडणुकांमध्येही स्वतंत्र रणनीती आखण्याची तयारी सुरू केली आहे. शरद पवार यांनी कार्यकर्त्यांना “नव्या चेहऱ्यांना संधी द्या आणि निवडणुकीसाठी सज्ज व्हा,” असे आवाहन केले आहे.
माळेगाव निवडणूक हा केवळ स्थानिक प्रश्न नसून, राष्ट्रवादी काँग्रेसमधील अंतर्गत सत्तासंघर्षाचे प्रतीक बनला आहे. शरद पवार यांच्या “लोकांना सोबत घ्यायचा दृष्टिकोन” या वक्तव्यातून त्यांनी अजित पवार यांच्या कार्यशैलीवर बोट ठेवले आहे. यामुळे आगामी काळात दोन्ही गटांमधील राजकीय लढाई आणखी तीव्र होण्याची शक्यता आहे, तर एकीकरणाच्या आशा पूर्णपणे मावळल्या आहेत.
