CIBIL: रिझर्व्ह बँक ऑफ इंडिया (RBI) ने अलीकडेच क्रेडिट रिपोर्टिंग सिस्टममध्ये मोठा बदल केला आहे. नवीन नियमांनुसार, आता बँका आणि वित्तीय संस्थांना दर 15 दिवसांनी क्रेडिट ब्युरोला डेटा अपडेट करावा लागेल, तर पूर्वी ही प्रक्रिया महिन्यातून एकदा होत होती. ही नवीन मार्गदर्शक तत्त्वे 1 जानेवारी 2025 पासून लागू झाली आहेत.
नवीन नियमांचा प्रभाव –
हा बदल क्रेडिट स्कोअरची गणना आणि अपडेट करण्याची प्रक्रिया जलद आणि अधिक अचूक करेल. यापूर्वी, कर्ज परतफेडीची माहिती अद्ययावत करण्यात विलंब झाल्यामुळे कर्जदारांच्या क्रेडिट स्कोअरवर नकारात्मक परिणाम होऊ शकत होता, ज्यामुळे नवीन कर्ज मिळणे कठीण होते. आता 15 दिवसांच्या अहवाल कालावधीसह, ही समस्या संपेल आणि कर्जदारांना लवकरच त्यांच्या क्रेडिट स्कोअरमध्ये सुधारणा दिसेल.
15-दिवसांच्या अहवालाचा अर्थ काय आहे?
क्रेडिट स्कोअर त्वरीत अपडेट होईल – आता जर एखाद्या व्यक्तीने वेळेवर कर्ज किंवा क्रेडिट कार्ड पेमेंट केले तर त्याचा क्रेडिट स्कोर लवकर सुधारेल.
बँकांना अचूक डेटा मिळेल – बँका आणि वित्तीय संस्था कर्ज देण्यापूर्वी अधिक अचूक आणि अलीकडील क्रेडिट माहितीवर आधारित निर्णय घेण्यास सक्षम असतील.
डिफॉल्ट आणि कर्ज फसवणुकीवर नियंत्रण असेल – यापूर्वी, मासिक अहवालात 40 दिवसांपर्यंत विलंब होऊ शकतो, ज्यामुळे बँकांनी चुकीचे निर्णय घेतले असते. आता ही प्रक्रिया जलद होईल आणि कर्जदारांच्या आर्थिक वर्तनावर अधिक चांगल्या प्रकारे लक्ष ठेवता येईल.
एव्हरग्रीनिंगवर बंदी – ‘एव्हरग्रीनिंग’ जेथे जुन्या कर्जाची परतफेड करण्यासाठी नवीन कर्ज घेतले जाते, नवीन नियम यावरही अंकुश ठेवेल आणि कर्जाचे योग्य मूल्यांकन केले जाईल.
क्रेडिट स्कोअर श्रेणी –
क्रेडिट स्कोअर 300 ते 900 पर्यंत असतो आणि 700 पेक्षा जास्त स्कोअर चांगला मानला जातो.
स्कोअर – श्रेणी
300-579 खराब
580-669 सरासरी
670-739 चांगले
740-799 खूप चांगले
800+ सर्वोत्तम
नवीन नियमांचे फायदे –
जलद क्रेडिट स्कोअर अपडेट करणे – वेळेवर पेमेंट करणाऱ्या कर्जदारांना लवकरच चांगला क्रेडिट स्कोअर मिळेल.
बँकांची निर्णय घेण्याची क्षमता वाढेल – आता बँकांना जुना डेटा न पाहता 15 दिवसांत अपडेटेड डेटा मिळेल. तुमचा क्रेडिट स्कोअर नियमितपणे तपासा आणि कोणत्याही चुका दुरुस्त करण्यासाठी तत्काळ क्रेडिट ब्युरोकडे तक्रार दाखल करा.
सिबिल स्कोअर (CIBIL Score) सुधारण्यासाठी खालील टीप्स तुम्हाला मदत करू शकतात
1. वेळेवर EMI आणि बिलांची पेमेंट करा
क्रेडिट कार्ड बिल, कर्जाची हप्ते (EMI) किंवा इतर बिलांची पेमेंट ड्यू डेटच्या आधी करा.
उशीर झाल्यास तो तुमच्या सिबिल रिपोर्टमध्ये नोंदवला जातो, ज्याचा स्कोअरवर नकारात्मक परिणाम होतो.
2. क्रेडिट उपयोगाचे प्रमाण कमी ठेवा (Credit Utilization Ratio)
क्रेडिट कार्डची लिमिट 30% पेक्षा जास्त वापरू नका. उदा., जर लिमिट 1 लाख असेल, तर 30,000 पेक्षा जास्त खर्च टाळा.
जास्त वापर केल्यास तुम्हाला क्रेडिटवर अवलंबून असल्याचे दिसते, जे स्कोअर खराब करते.
3. जुने कर्ज किंवा क्रेडिट कार्ड बंद करू नका
दीर्घकालीन क्रेडिट हिस्ट्री तुमचा स्कोअर मजबूत करते. जुने खाते बंद केल्यास तुमची क्रेडिट हिस्ट्री कमी होऊ शकते.
4. क्रेडिट रिपोर्ट नियमित तपासा
सिबिल रिपोर्टमध्ये चुका (जसे की चुकीचे कर्ज किंवा पेमेंट नोंदी) असतील तर त्या दुरुस्त करा.
तुम्ही CIBIL वेबसाइटवरून वर्षातून एकदा मोफत रिपोर्ट मिळवू शकता.
5. नवीन कर्ज किंवा क्रेडिट कार्डसाठी जास्त अर्ज करू नका
कमी वेळात अनेक अर्ज केल्यास तुम्हाला “क्रेडिट हंग्री” मानले जाते, ज्यामुळे स्कोअर कमी होतो.
नवीन क्रेडिट घ्यायचे असेल तर किमान 6 महिन्यांचे अंतर ठेवा.
6. कर्जाचे प्रकार संतुलित ठेवा
फक्त क्रेडिट कार्डवर अवलंबून राहू नका. होम लोन, पर्सनल लोन यांसारख्या सिक्युअर्ड आणि अनसिक्युअर्ड कर्जांचे मिश्रण चांगले मानले जाते.
7. जॉइंट कर्ज किंवा को-सायनर बाबत सावध रहा
जर तुम्ही कोणाचे को-सायनर असाल आणि ती व्यक्ती पेमेंट चुकवत असेल, तर तुमचा स्कोअरही प्रभावित होईल.
8. थकबाकी त्वरित बंद करा
जर तुमच्यावर कोणतीही थकबाकी असेल (outstanding dues), ती लवकरात लवकर पूर्ण करा. थकबाकी असलेली खाती स्कोअरवर मोठा परिणाम करतात.
किती वेळ लागतो?
सातत्यपूर्ण चांगल्या सवयींमुळे 6 ते 12 महिन्यांत स्कोअर सुधारू शकतो, पण हे तुमच्या सध्याच्या स्कोअर आणि क्रेडिट हिस्ट्रीवर अवलंबून आहे.
टिप: जर स्कोअर खूपच कमी असेल (उदा., 500 खाली), तर प्रोफेशनल क्रेडिट काउन्सलरची मदत घेणे फायदेशीर ठरू शकते.
