पुणे : तब्बल ५०० किमीचा यवतमाळ ते सोलापूर असा प्रवास करून सोलापूर जिल्ह्यात पोहोचलेल्या वाघोबांना पकडून सह्याद्री व्याघ्र प्रकल्पात (एसटीआर) नेण्याचे आदेश नागपूर येथील वन मुख्यालयाने दिले आहेत. पुणे परिमंडळाच्या मुख्य वनसंरक्षकांना १० जानेवारी रोजी हे लेखी आदेश देण्यात आले आहेत. हा वाघ एवढा मोठा प्रवास करून आल्याने वनविभागाला आणि प्राणी अभ्यासकांना आश्चर्याचा धक्का बसला आहे.
टिपेश्वर वन्यजीव अभयारण्यात २०२२ मध्ये जन्मलेला वाघ मे २०२३ मध्ये अभयारण्यातून गायब झाला. एक वर्षापेक्षा जास्त काळानंतर तो डिसेंबर २०२४ मध्ये धाराशिव जिल्ह्यातील येडशी रामलिंग वन्यजीव अभयारण्यात पहिल्यांदा दिसला आणि त्यानंतर २० दिवसांत तो सोलापूर जिल्ह्यात दाखल झाला. तेव्हापासून हा वाघ सोलापूर जिल्ह्यातील विविध भागात फिरत आहे आणि अलीकडेच तो सोलापूर जिल्ह्यातील वैराग परिसरात दिसला आहे. धाराशिव आणि सोलापूर वन विभागाचे अधिकारी गेल्या एक महिन्यापासून वाघांच्या हालचालींवर सतत लक्ष ठेवून आहेत. दरम्यान, मानवांशी संघर्ष, शिकार किंवा इतर कोणत्याही दुर्घटनेचा धोका टाळण्यासाठी, पुणे परिमंडळाच्या मुख्य वनसंरक्षकांनी नागपूर येथील वन मुख्यालयाला सह्याद्री व्याघ्र प्रकल्पातील वाघाचे स्थलांतर करण्याबाबत प्रस्ताव पाठवला आहे. डिसेंबरच्या शेवटच्या आठवड्यात हा प्रस्ताव पाठवण्यात आला होता.
या प्रस्तावाला उत्तर देताना, मुख्य वन्यजीव रक्षक विवेक खांडेकर यांनी शुक्रवार, १० जानेवारी रोजी एक आदेश जारी केला. पुणे वन परिमंडळाचे मुख्य वनसंरक्षक आणि औरंगाबाद येथील वनसंरक्षक यांना सोलापूर जिल्ह्यात दिसणारा वाघ पकडण्याचे निर्देश देण्यात आले आहेत. वाघाचे रेडिओ कॉलरिंग करावे लागेल आणि नंतर पश्चिम महाराष्ट्रातील सह्याद्री व्याघ्र प्रकल्पात हलवावे लागणार आहे. तसेच ताडोबा – अंधारी व्याघ्र प्रकल्पाच्या प्रकल्प संचालकांना वाघाला पकडण्यासाठी दोन्ही वन विभागांना मदत करण्यासाठी त्यांचे जलद प्रतिसाद पथक पाठवण्याचे खांडेकर यांनी निर्देश दिले.
आम्हाला काल वाघाला पकडण्याचा आणि स्थलांतरित करण्याचा आदेश मिळाला. आम्ही ताडोबा-अंधारी व्याघ्र प्रकल्पाच्या टीमसोबत शक्य तितक्या लवकर बचाव कार्य करणार आहोत. आम्हाला या प्रदेशात कोणताही मानव-वन्यजीव संघर्ष नको आहे, म्हणूनच वाघाचे स्थलांतर करण्यासाठी हा एक चांगला पर्याय आहे.
– एन.आर. प्रवीण, मुख्य वनसंरक्षक, पुणे वन परिमंडळ
वाघाला पकडल्यानंतर आरोग्य तपासणी करावी, असेही निर्देशपत्रात नमूद केले आहे. ही प्रक्रिया पूर्ण करण्यासाठी २८ फेब्रुवारी ही अंतिम मुदत देण्यात आली आहे तसेच आदेश जारी झाल्यापासून १५ दिवसांच्या आत कृती अहवाल सादर करावा लागेल. धाराशिव आणि सोलापूर जिल्ह्यात वाघ दिसल्यापासून आतापर्यंत त्याने पशुधन श्रेणीतील १६ प्राण्यांना मारले आहे, असे नोटीसमध्ये नमूद करण्यात आले आहे. हे प्राणी शेतीच्या शेतात आणि मानवी वस्तीजवळ फिरताना आढळले आहेत, ज्यामुळे मानव-वाघ संघर्षाचा धोका जास्त आहे.
