पुणे – महाराष्ट्रातील पुणे आणि मुंबई या प्रमुख दोन शहरांना जोडणाऱ्या डेक्कन क्वीन रेल्वेला बुधवारी 92 वर्षे पूर्ण होत आहेत. दर वर्षी प्रवाशांकडून या रेल्वेचा उत्साहात वाढदिवस साजरा करण्यात येतो. या वर्षीदेखील पुणे स्टेशन येथे वाढदिवस साजरा करण्यात येणार आहे.
दि ग्रेट इंडीया पॅनासुलर रेल्वे यांनी 1 जून 1930 रोजी “पुणे-मुंबई-पुणे’ या मार्गावर इलेक्ट्रिक, हायस्पीड, डिलक्स अशी रेल्वे प्रवाशांसाठी सुरू केली. या रेल्वेला “दख्खनची राणी’ असेही म्हटले जाते. सुरुवातीला ही रेल्वे प्रत्येकी 7 डब्यांच्या 2 रेकसह सुरू झाली. ज्यापैकी एक स्कार्लेट मोल्डिंगसह चंदेरी आणि दुसरी सोनेरी रेषांसह रॉयल ब्लु रंगाने रंगवलेला होता. मुळ रेकच्या डब्यांच्या अंडर फ्रेम्स इंग्लंडमध्ये बांधण्यात आल्या होत्या. तर, कोचच्या बॉडी जीआयपी रेल्वेच्या माटुंगा वर्कशॉपमध्ये बांधण्यात आल्या होत्या.
डेक्कन क्वीनमध्ये सुरुवातीला फक्त प्रथम श्रेणी आणि द्वितीय श्रेणीची सोय होती. 1 जानेवारी 1949 रोजी प्रथम श्रेणी रद्द करून द्वितीय श्रेणीची प्रथम श्रेणी म्हणून पुनर्रचना करण्यात आली, जी जून 1955 पर्यंत चालू राहिली. जेव्हा या ट्रेनमध्ये प्रथमच तृतीय श्रेणी सुरू करण्यात आली. हे नंतर एप्रिल 1974 पासून द्वितीय श्रेणी म्हणून पुन्हा नियुक्त केले गेले.
मुळ रेकचे डबे 1966 मध्ये इंटिग्रल कोच फॅक्टरी, पेरांबूर येथे बांधलेले अँटी-टेलिस्कोपिक स्टील बॉडीच्या इंटिग्रल कोचेस मध्ये बदलण्यात आले. या डब्यांमध्ये उत्तम आरामदायी प्रवासासाठी बोगींचे सुधारित डिझाइन आणि आतील सजावट आणि फिटिंग्जमध्ये सुधारणा समाविष्ट केल्या आहेत. अधिक क्षमता वाढविण्यासाठी रेकमधील डब्यांची संख्यादेखील मूळ 7 डब्यांवरून वाढवून 12 केली होती. कालांतराने डब्यांची संख्या सध्याच्या 17 डब्यांच्या पातळीपर्यंत वाढवली आहे.
सध्याची संरचना
15.8.2021 पासून सुरू करण्यात आलेल्या विस्टाडोम कोचच्या संलग्नतेसह, सध्या डेक्कन क्वीनची क्षमता 17 कोचची आहे ज्यामध्ये एक विस्टाडोम कोच, 4 एसी चेअर कार, 9 द्वितीय श्रेणी चेअर कार आणि दोन द्वितीय श्रेणी चेअर कारसह गार्ड ब्रेक व्हॅन आणि एक पॅन्ट्री कार यांचा समावेश आहे.