सहज सोपी बनवली किचकट प्रक्रिया; ससूनच्या डॉ. चेरी रॉय यांचे संशोधन
अंजली खमितकर
पुणे – कान, नाक, घसा या सारख्या अरुंद, नाजूक आणि गुंतागुंतीच्या अवयवांची तपासणी ही अवघड गोष्ट! त्यासाठी “एण्डोस्कोपी’ची सामग्रीही तेवढीच अवजड. मात्र, या अवघड आणि अवजड गोष्टींवर मात करून सहजगत्या रुग्णसेवेसाठी उपलब्ध करण्याचे कमाल संशोधन ससून सर्वोपचार रुग्णालयातील डॉ. चेरी रॉय या तरुणाने केले आहे. सहजतेने अगदी खिशातही घालून नेता येईल अशी “एण्डोस्कोपी’यंत्र “जेसी’ज सेल “ओ’ स्कोपी डॉ. चेरी यांनी बनवली.
एण्डोस्कोपीक तपासणी आणि शस्त्रक्रियेसाठी रेकॉर्डिंग सिस्टिमची गरज “कान, नाक, घसा’ तज्ज्ञांना असते. नाकामध्ये एण्डोस्कोपीक कॅमेरा घालून, आतील परिस्थिती पाहिली जाते. तसेच स्क्रीनवर पहायला आणि रुग्णांना ती दाखवायलाही ते सोयीचे असते. या रेकॉर्डरची किंमत पाच हजारांपासून ते पुढे लाखो रुपयांपर्यंत असते.
स्क्रीन आणि अन्य सहाय्यक उपकरणेही त्याला जोडावी लागतात. या यंत्राच्या ठिकाणी रुग्णाला आणावे लागते. अत्यवस्थ किंवा शस्त्रक्रिया झालेल्या रुग्णांना असे हलवणे प्रत्येक वेळी शक्य नसते. तसेच हा अवजड “सेटअप डिसमेंटल’ करून रुग्णाच्या जागेवर नेऊन बसवणे अशक्य असते. अशा रुग्णांसाठी डॉ. चेरी यांचा शोध ही एक संजीवनीच ठरली आहे.
मोबाइल वगळता केवळ 13 रुपये खर्चात डॉ. चेरी यांनी हे उपकरण बनवले आहे. पीव्हीसी पाइप आणि स्क्रूच्या सहाय्याने हे उपकरण बनवले. मोबाइल आणि “एण्डोस्कोपिक कॅमेरा’ एवढ्याच त्यासाठी आवश्यक गोष्टी. मेंदूपर्यंत म्हणजे “स्कलबेस’ पर्यंत जाणारा एण्डोस्कोपिक कॅमेऱ्यातून प्रत्येक गोष्ट या मोबाइलमधून “कॅप्चर’ करता येते आणि ती व्हिडिओ आणि फोटोच्या स्वरूपातून सेव्ह करता येते. रुग्णाला जागेवर जाऊन तपासता येते.
कॅमेऱ्याशिवाय कान तपासणीसाठी लागणारा लाइट लावला जातो, ज्यातून कॅमेऱ्याबरोबर “लाइट इफेक्ट’ही मिळतो. हे सगळे रेकॉर्ड करण्याला वेगळ्या सॉफ्टवेअरची गरज नाही. मोबाइलमध्ये असलेल्या सॉफ्टवेअरच्या सहाय्यानेच ही तपासणी करू शकतो. मोबाइलमधील कॅमेरे उच्च क्षमतेचे असतात. हे रेकॉर्डिंग किंवा फोटो मोबाइलमध्ये सेव्ह करता येतात. ते व्हॉटस् ऍप किंवा ई-मेल द्वारे पाठवता येतात. त्याची प्रिंट काढायची गरज भासत नाही, असे त्यांनी सांगितले.
ससूनमधील कान, नाक, घसा विभागाचे प्रमुख डॉ. समीर जोशी, डॉ. राहुल तेलंग, डॉ. संजय सोनावले यांच्या मार्गदर्शनाखाली डॉ. चेरी हे काम करतात. या इनोव्हेशनचे डॉ. जोशी यांनी खूपच कौतुक केले. डॉ. चेरी यांनी या “इनोव्हेशन’च्या पेटंटसाठी अर्जही केला आहे. मुळात कॅन्सर या विषयात ते काम करतात. हे करताना त्यांना तंबाखूचे जे दुष्परिणाम जाणवले त्यातून त्यांनी “टोबॅको – माय स्टोरी’ नावाचे पुस्तकही लिहिले.
“गरज ही शोधाची जननी’ असते असे म्हणतात. करोना साथीत “म्युकरमायकोसिस’चे रुग्ण वाढले. त्यातून या “इनोव्हेशन’ने जन्म घेतला. प्रत्येक “म्युकर मायकोसिस’च्या रुग्णाजवळ रेकॉर्डिंग मशीन घेऊन जाणे शक्य नव्हते. या अडचणीतून मार्ग काढताना ही “आयडिया’ सुचली.
– डॉ. चेरी रॉय