आपली मराठी भाषा ही साधारण 2000 वर्ष जूनी असल्याचे म्हटले जाते. मराठी भाषेवर संस्कृत, उर्दू, फारशी या भाषांचा प्रभाव आहे हे तर आपण जाणतोच, त्याच बरोबर साधारण 54 वेगवेगळ्या प्रकारे आपली मराठी भाषा बोलली जाते पण प्रामुख्याने वऱ्हाडी, कोकणी, मालवणी आणि प्रमाण मराठी असे मराठीचे वर्गीकरण केले जाते. दादोबा पांडुरंग यांनी 1836 साली मराठीचे व्याकरण तयार केले, 1850 पर्यंत या पुस्तकाच्या साधारण 7 अवृत्त्या निघाल्या आणि व्याकरणात बद्दल होत गेले, अशा प्रकारे जरी मराठी भाषा वेगवेगळ्या प्रकारे बोलली गेली तरी एकाच प्रकारे लिहिली जाऊ लागली.
कदाचीत हे सोयीचे झाले… पण 54 वेगवेगळ्या प्रकारे आपली मराठी उच्चारली जाते, हे मराठीचे प्रकार इथून लुप्त व्हायला सुरवात झाली असावी. मराठी भाषा देवनागरी आणि मोडी लिपीत लिहिली जाते आता मोडी हौस म्हणूनच माणसं शिकतात.
आज जागतिक स्तरावर मराठी भाषा ही 19व्या क्रमांकावर तर भारतात चौथ्या क्रमांकावर आहे. दर वर्षी मराठीला अभिजात दर्जा मिळावा म्हणून आवाज उठवला जातो. जसे तंत्रज्ञान विकसित होत आहे, तसा भाषा आणि लिपी टिकवण्याचा संघर्ष वाढणार आहे असं वाटू लागतं. आज इंटरनेट हे ज्ञान घेण्याचे माध्यम आहे, हे ज्ञान कोणी ही घेऊ शकतं.
आज अनेक लोकभाषेतले शब्द गूगल केलं तरी सापडत नाहीत यांचे अर्थ सापडत नाहीत ही शोकांतिका आहे. पुढचा काळ हा कृत्रिम बुद्धिमत्तेचा, म्हणजे Artificial intelligence चा असणार आहे. आत्ताच अनेक असे सॉफ्टवेअर असे विकसित केले जात आहे, जे तुम्हाला जाहिराती बनवून देतात, लेख लिहून देतात, कविता ही बनवतात. हळूहळू भाषेप्रमाणे हे सॉफ्टवेअर विकसीत होतील आणि मराठीत ही येतील.
शेवटी हे तंत्रज्ञान आहे. त्याला आपण जे शिकवू ते शिकणार आणि हुशार होणार, या तंत्रज्ञानाला आपण वेगवेगळ्या प्रकारची मराठी शिकवली तर पुढची पिढी ही शिकेल. मराठीच्या प्रकारांचं संवर्धन होईल. हल्ली अगदी नामांकित प्रसार माध्यमे आपल्याला कोणत्या ही भाषेतल्या जाहिराती इंग्लिश लिपीत लिहिताना दिसतात. तर दुसरीकडे असा ही वर्ग आहे जो काना मात्रा वेलांटी चुकली तर खिल्ली उडवायला पुढे सरसावतो… पण ते प्रमाण अगदी मूठभर आहे..
आज ज्या मराठी भाषेचा आपण अभिमान बाळगतो ती अनेक नव्या शब्दांना सामावून घेणार आहे. पण आपल्या भाषेचे स्वरुप जतन करण्यासाठी आपण आपल्या सवयी थोड्या बदलल्या जसं मराठी मराठी भाषेतच लिहावी, लोकभाषेची सवय तंत्रज्ञानाला लावली तर आपली भाषा दीन होण्यापासून वाचेल आणि उत्साहात आपण मराठी दिन साजरा करू.
– श्रद्धा जगदाळे