महिला दिनानिमित्त डॉ. माधुरी कानिटकर यांचा संदेश
दैनिक “प्रभात’शी खास चर्चा
कल्याणी फडके
पुणे – लष्करी वैद्यकीय सेवेत सुमारे तीन दशकांहून अधिक काळ कार्यरत असलेल्या आणि नुकतेच लेफ्टनंट जनरल हे तीन स्टार असलेले एक उच्च पद मिळविण्याऱ्या लेफ्टनंट जनरल डॉ. माधुरी कानिटकर यांनी लष्करी सेवेत जाऊ इच्छिणाऱ्या मुलींसाठी आदर्श निर्माण केला आहे. लष्करातील खडतर सेवा पूर्ण करतानाच कुटुंबाचीही जबाबदारी त्यांनी तितक्याच चोखपणे बजावली आहे. ही महाराष्ट्रकन्या आता आपल्या पुढील ध्येयासाठी सज्ज झाली असून, “इंटिग्रेटेड ऍप्रोच फॉर इंटिग्रेटेड केअर’ या स्वप्नपूर्तीचा प्रवासाकडे त्यांची पावले वळली आहेत. “लेफ्टनंट जनरल डॉ. कानिटकर’ यांच्याशी आंतरराष्ट्रीय महिला दिनाच्या पार्श्वभूमीवर दै.”प्रभात’ने संवाद साधला. यावेळी त्यांनी लष्करातील त्यांची कारकीर्द, काही आठवणी, पुढील जबाबदारीसह विविध विषयांवर दिलखुलास गप्पा मारल्या.
नवनियुक्तीनंतरचे पुढील स्वप्न कोणते?
सध्या मी नव्या नियुक्तीसह “सायंटीफिक ऍडव्हायझरी कमिटी ऑफ प्राइम मिनिस्टर’मध्ये आहे. तसेच इंटिग्रेटेड हेडक्वाटरमध्ये नियुक्ती मिळाली आहे. मेडिकल कौन्सिलच्या बोर्डवर आहे. नेहमी असे वाटते, की आरोग्य क्षेत्रात सुधारणेसाठी तिन्ही दलांना एकत्र काम करावे लागले. “कॉम्बॅट’ वाढवायची असेल, तर त्यामध्ये संशोधन करावे लागेल. डॉक्टरांचे प्रशिक्षण सुधारावे लागेल. “इंटिग्रेटेड ऍप्रोच फॉर इंटिग्रेटेड केअर’ हे माझे स्वप्न असेल.
“ऑपरेशनल कमांड’ अंतर्गत काम करतानाचा अनुभव कसा आहे?
ऑपरेशनल कमांडला (सीमा भागातील मुख्यालय) खूप शिकायला मिळाले. यामुळे जम्मू, काश्मीर, लडाखसह सियाचीन या सीमाभागांमध्ये गेले. त्या परिसरांमध्ये गेल्यानंतर तेथील परिस्थिती प्रत्यक्ष पाहायला मिळाला. प्रत्येक भागांमध्ये येणाऱ्या अडचणी वेगळ्या आहेत. यावर तोडगा काढण्यासाठी संबंधित संशोधन केले. डॉक्टरांना नव्हे, तर जवानांचेदेखील प्रशिक्षण होते. “बॅटल फील्ड नर्सिंग असिस्टंट’ हे प्रशिक्षण जवानांना देण्यात येते. यामध्ये युद्धजन्य परिस्थितीत नेमके काय करायचे, याचे मार्गदर्शन असते. याचा मी अनुभव घेतला. अध्यापनामध्ये होते. त्यामुळे शिकायला आणि शिकवायलाही मिळाले. याचा फायदा होत आहे.
महिलांच्या “कॉम्बॅट’मधील सहभागाबाबत काय सांगाल?
मेडिकल क्षेत्र पूर्णत: वेगळे आहे. मी लष्करामध्ये विविध विभागांमधील मुली पाहिल्या, परंतु त्या “कॉम्बॅट’मध्ये नाहीत. मुली सर्वकाही नक्कीच करू शकतात. पण त्यांनी एकदम झेप घेऊ नये. संरक्षण दलामध्ये सहभागी होऊ इच्छिणाऱ्या मुलींसह संस्थांनी देखील एक पाऊल पुढे यावे. यामुळे येणाऱ्या अडचणींवर उपाय शोधता येतील.
कामाच्या व्यापामध्ये घरची जबाबदारी कशी पेलली?
माझे पतीदेखील लष्करात होते. त्यामुळे आमच्या दोघांची गाडी सुरू राहिली. माझ्या कुटुंबातील सदस्यांप्रमाणेच आमच्याकडे काम करणारी सुनिता माझ्या पाठीशी होती. मात्र, रात्रीची ड्युटी असली की सुनिता इथे यायची. तिच्यामुळे मला घरची काळजी नसायची.
महिला दिनानिमित्त काय संदेश द्याल?
“तू कोठेही थांबू नकोस, तू पुढे जात राहा. जग तुझ्याबरोबर येईल. तू जिथे डगमगलीस, तिथे कोणी तुझी मदत करू शकत नाही.’
“रण विजय जय सदा…’
लष्करी सेवेतील अनेक आठवणी आहेत. पण एक अनोखी आठवण अविस्मरणीय आहे. एक प्रसंग मला आवर्जून सांगावासा वाटतो. तो प्रसंग माझे “मातृत्व’ साजरे करण्यासाठी, आठ तासांचा प्रवास करणाऱ्या लष्करातील अधिकाऱ्यांचा आहे. माझ्या पतींचे पूना हॉर्स रेजिमेंट आहे. रेजिमेंटमध्ये खूप शिकायला मिळाले. मी तेव्हा जयपूरमध्ये होते. तर त्यावेळी माझ्या पतीच्या रेजिमेंटचा जैसलमरजवळ हिवाळी सराव सुरू होता. माझी तेथील हॉस्पिटलमध्ये रात्री प्रसूती झाली. सकाळी आठ वाजता अचानक शिट्ट्या वाजायला लागल्या आणि वॉर्डच्या बाहेर एकेक वाहने थांबली. त्या वाहनांतून रेजिमेंटचे सुमारे 20 वरिष्ठ अधिकारी रात्रभर प्रवास करून भेटायला आले होते. भेटून मला केक कापायला सांगितला. त्यानंतर ते रात्री पुन्हा प्रशिक्षण असल्याने, प्रशिक्षणासाठी रवाना झाले, असे कोठेही होणार नाही. त्या अधिकाऱ्यांनी त्यांच्या रेजिमेंटच्या “रण विजय जय सदा’ जयजयकारामुळे मुलाचे नाव “रणविजय’ ठेवले.