Pune News | देवगड अल्फोन्सो (हापूस) आंब्याच्या नावाने बाजारात होणारी तोतयागिरी आणि बनावट आंब्यांची विक्री रोखण्यासाठी ‘हापूस (अल्फोन्सो)’ च्या भौगोलिक संकेत (GI) टॅगची रजिस्टर्ड प्रोप्रायटर असलेल्या देवगड तालुका आंबा उत्पादक सहकारी संस्थेने एक महत्वाचे पाऊल टाकले आहे. या वर्षीपासून प्रत्येक देवगड हापूस आंब्यावर ‘टँपर प्रूफ युआयडी सील’ (TP Seal UID) सक्तीचे करण्याचा निर्णय घेतला आहे. त्यामुळे आता प्रत्येक अस्सल देवगड हापूस आंब्यावर हा खास TP Seal UID स्टिकर लावणे बंधनकारक असणार आहे. त्यानुसारच युआयडी असलेले आंबेच ‘देवगड हापूस’ किंवा ‘देवगड अल्फोन्सो’ म्हणून विक्री किंवा विपणन करता येणार आहे.
या उपक्रमामुळे देवगड हापूसच्या नावाखाली सर्रास होणारी बनावट आंब्यांची विक्री पूर्णतः बंद होतील आणि ग्राहकांना केवळ GI प्रमाणित, अस्सल देवगड हापूस आंबेच मिळतील असा संस्थेचा विश्वास आहे. देवगड तालुका आंबा उत्पादक सहकारी संस्था मर्यादितचे संचालक सदस्य अॅड. ओंकार एम. सप्रे म्हणाले, देवगड तालुक्यातील हापूस आंबा गेल्या शतकाहून अधिक काळ आपल्या विशिष्ट सुगंध व चवीसाठी प्रसिद्ध आहे आणि त्याला बाजारात मोठी मागणी आहे.
मात्र, सध्या देवगड हापूसच्या नावाखाली विक्री होणारे ८०% पेक्षा जास्त आंबे हे वास्तविक देवगडमधील नाहीत. गेल्या तीन दशकांपासून इतर भागांतील निकृष्ट दर्जाचे आंबे सर्रास देवगड हापूस म्हणून विकले जात आहेत. त्यामुळे देवगडमधील शेतकऱ्यांचे मोठे आर्थिक नुकसान होत आहे, त्याचे गंभीर सामाजिक दुष्परिणाम देखील होत आहेत. त्यामुळेच ‘हापूस (अल्फोन्सो)’ च्या जीआय टॅगची रजिस्टर्ड प्रोप्रायटर या नात्याने प्राप्त होणाऱ्या अधिकारांचा वापर करून संस्थेने TP Seal UID सक्तीचे करण्याचा हा महत्त्वाचा निर्णय घेतला आहे.”
TP Seal UID स्टिकर प्रणाली कशी काम करते?
देवगड तालुका आंबा उत्पादक सहकारी संस्थेने GI नोंदणीकृत शेतकऱ्यांना त्यांच्याकडील झाडांची संख्या व त्यांच्या उत्पादन क्षमतेनुसार TP Seal UID वितरित केले आहेत. शेतकऱ्यांनी बाजारात पाठवलेल्या प्रत्येक देवगड हापूस आंब्यावर हा UID स्टिकर लावणे बंधनकारक असेल.
• प्रत्येक स्टीकर दोन भागात विभागलेला एक स्वतंत्र युआयडी असतो. त्या कोड चा एक भाग स्टीकर च्या वरती आणि दूसरा भाग स्टीकरच्या खाली असतो.
• आपल्याकडील आंबा देवगड चाच आहे का हे तपासण्यासाठी ग्राहकांनी +91 9167 668899 या क्रमांकावर व्हॉट्सअॅप च्या माध्यमातून फोटो पाठवायचा आहे.
• ही सिस्टम (प्रणाली) त्या स्टीकर वरील कोड वाचते आणि स्टीकरच्या मागील नंबर लिहून पाठवण्यास सांगते. नंबर वाचण्यासाठी स्टीकर काढले असता त्याचे आपोआप दोन भाग होतात.
• जर व्हॉट्सअॅप द्वारे आलेला संपूर्ण कोड सिस्टममधील UID शी जुळला, तर ग्राहकास शेतकरी/विक्रेत्याचे नाव, मूळ गाव, GI नोंदणी क्रमांक इत्यादी तपशील पाठवला जाईल.
या पडताळणी प्रक्रियेमुळे ‘देवगड हापूस’ बाबत ची विश्वसनीयता वाढेल आणि देवगड हापूसच्या जागतिक कीर्तीचे रक्षण करण्यास मदत होईल. तोतयागिरी करणाऱ्या आणि देवगड हापूसच्या नावाखाली बनावट आंब्यांची विक्री करणाऱ्यांवर कठोर कायदेशीर कारवाई करणे शक्य होणार आहे. जीआय नोंदणी शिवाय आणि युआयडी स्टीकर असल्याशिवाय देवगड हापूसच्या नावाने विक्री करताना कोणी आढळल्यास जीआय कायदा 1999 आणि भारतीय न्याय संहिता 2023 च्या तरतुदींच्या अंतर्गत दखलपात्र गुन्हा आहे.
…अन्यथा कठोर कारवाई करण्यात येईल
लाल आणि किरकोळ विक्रेते यांनी तोतयागिरी आणि बनावट विक्री करण्यापासून दूर राहावे, असे आवाहन संस्थेने केले आहे. जीआय नोंदणी नसलेले आणि TP Seal UID स्टिकर नसलेले कोणीही ‘देवगड हापूस’ च्या नावाने विक्री करताना आढळल्यास त्यांच्या विरोधात कठोर कायदेशीर कारवाई करण्यात येईल असा इशारा देखील संस्थेने दिला आहे.
