दिवसातल्या प्रत्येक वेळेची आपली अशी खास शैली असते. नजाकत असते. ती नजाकत अनुभवताना त्यात इतरही गोष्टींचे रंग, गंध मिसळतात आणि एक चित्र तयार होते. अनुभवाच्या क्षणांनी त्याला परिपूर्णता मिळते. आणि ती वेळ मनात ठसत जाते. प्रत्येक वेळेचा मूड वेगळा, तिचं व्यक्तिमत्त्व वेगळं. म्हणजे पहाट ही घरातल्या कर्त्या बाईसारखी धिरगंभीर तर सकाळ निरागस यौवनाची… दुपार पोक्त वयाची आणि संध्याकाळ हुरहुरत्या उताराची… रात्र शेवटाकडे नेणारी… या साऱ्या वेळा आयुष्याशी निगडीत असलेल्या, म्हणून तितक्याच उत्कट.
त्यात दुपार मात्र अर्धीकच्ची तर कधी अल्लड वयात पोक्तपणा आलेली. कशातूनतरी कशालातरी मोकळं करत राहायचं ठरवलं की, मनाची दुपार होते. आंब्याच्या मोहरातून डोकावणारी, त्याच्याभोवतीच्या पानांतून पोपटी रंगांत घुटमळणारी अन् मोहराच्या वासानं धुंद होणारी… किंवा देवराईतल्या शांततेत खारींच्या गप्पा चालू असताना, वाऱ्याच्या एका झुळकीनं बकुळीच्या फुलांसोबत टपटपणारी दुपार… आंब्याच्या मोहराभोवती घुटमळणारी… नुसत्या वासाने धुंद होणारी… अंगणातल्या माडा-पोफळीच्या सावलीत कवडशांच्या नक्षीतून सांडताना उन्हासोबत सूरपारंब्या खेळणारी, पानांवर उन्हाचे रंग माखणारी अन् तान्हुल्याच्या उन उन अंघोळीनंतर वेखंडाच्या वासानं घमघमणारी दुपार…
पण प्रत्येक दुपार ही अशी निवांत, ऊबदार भरल्या पोटाची असेल असे नाही. कधी ती पोटातल्या भूकेला जागवणारी तर कधी परिस्थितीचे चटके देणारीही असते. भर माध्यानी डोळ्यांपुढे येणाऱ्या भाकरीच्या चित्राचे स्वप्न दाखवणारीही असते. तर कधी कोरड्या ठक्क डोळ्यांनी शून्यात बघताना कोणाचीतरी वाट बघणारीही असते. माऊलींच्या विराणीतील पैलतीरावर ओरडणाऱ्या कावळ्याचीही दुपार असते तर मंदिराच्या उन्हानं तापलेल्या कळसावर सांडलेलीही एखादी दुपार असते. आकाशातील रणरणत्या वाळवंटात, सावळ्या मेघांचं मृगजळ दिसल्यावर, मधूनच एखाद्या झुळुकेपुरता श्वास ती भरून घेते उरात.
पहाटेच्या दवभरल्या कळ्या, हिरवीकंच कोवळी पानं, रसरसलेली फळं, फांद्यांवरील घरट्यातले इवलेसे पक्षी सगळे आपल्याच शुष्क, रुक्ष सहवासाने कोमेजले आहेत, सुरकुतले आहेत या अपराधी जाणिवेने अजूनच आक्रसते ती दुपार.
पण त्याचवेळी आपण अगदी अल्पायुषी आहोत, या गोष्टीचं एक विरक्त समाधानही तरळतं तिच्या मनात; मग पुन्हा ती एका झुळुकेपुरता श्वास भरून घेते… पण तिच्या भाळी ही रखरखीत घुसमट रेखणारा तो सूर्य मात्र निर्विकार स्तिथप्रज्ञपणे स्वतःच्याच आवर्तनात रमलेला दिसतो तिला.
त्याच्या त्या उग्रस्वरूपातही साथ देण्याची क्षमता आणि नंतर उतरत्या काळातही सोबत करण्याची ममता, फक्त तिच्याकडेच असल्याची परिपक्व जाणीव दाटते तिच्या रोमारोमात. दुपार होते मग दोन प्रहरांना जोडणारा दुवा… हळूहळू ऊन आपला पिसारा आवरता घेऊन उतरणीला लागतं. आपले कवडसे गोळा करताना दुपारच्या कुशीतले निवांतपणही नेतं आपल्या सोबत… दुपार निवलेली असते… एखाद्याच झुळुकेच रूपांतर एव्हाना मंद अशा वाऱ्यात झालेलं असतं. आणि ती दुपारच मग हळूहळू संध्येचा साजशृंगार करायला आतूर होऊन उतरते पश्चिमेच्या डोंगरापलीकडे…
मानसी चिटणीस