पुणे (दि.२८): ऍस्ट्रॉफिजिक्स, रेडिओ वेव्ह, ट्रान्समीटर, डेटा प्रोसेसिंग, रिमोट सेन्सिंग, स्पेस सेंटर….. .किती जड आणि अवघड शब्द आहेत ना! हे खूप विस्तारित आणि मोठे विषय आहेत, आपल्या तर डोक्यावरूनच जातं हे, अशी आपली प्रतिक्रिया असते हे असं काही ऐकल्यावर! पण या सगळ्या गोष्टी आपल्या दैनंदिन आयुष्याशी इतक्या जोडलेल्या आहेत की आपला दिवस सुरूही याच गोष्टींभोवती होतो आणि संपतोही याच गोष्टींसोबत! या सगळ्या गोष्टी म्हणजे विज्ञान. चपाती भाजताना कधी गॅस मोठा करायचा, कधी कमी करायचा हेही विज्ञानच! आपण प्रत्येक गोष्टीसाठी विज्ञानावर अवलंबून आहोत. म्हणूनच या विज्ञानाबद्दल जास्तीत जास्त माहिती मिळावी, आपल्या रोजच्या कामात विज्ञानाचा सहभाग कसा असतो हे आपल्याला कळावं म्हणून राष्ट्रीय विज्ञान दिवसाच्या निमित्ताने जीएमआरटी अर्थात जाइन्ट मिटरवेव्ह रेडिओ टेलिस्कोप निरीक्षण संस्था आणि एनसीआरए म्हणजे नॅशनल सेंटर फॉर रेडिओ अस्ट्रॉफिजिक्स यांच्यातर्फे विज्ञान प्रदर्शनाचे आयोजन करण्यात आले आहे. दि.२८ आणि दि.२९ फेब्रुवारी असे दोन दिवस हे विज्ञान प्रदर्शन जीएमआरटीच्या नारायणगावच्या कॅम्पसमध्ये भरवण्यात आले आहे.
या प्रदर्शनाचे उद्घाटन शुक्रवार २८ फेब्रुवारी २०२० रोजी हैदराबाद येथील नॅशनल रिमोट सेन्सिंग सेंटर या इसरो अर्थात भारतीय अंतराळ संशोधन संस्थेचा एक भाग असलेल्या संस्थेचे प्रमुख शास्त्रज्ञ डॉ. शंतनू चौधरी यांच्या हस्ते करण्यात आले. एनआरसीएचे प्रमुख यशवंत गुप्ता यांनी त्यांचे स्वागत केले आणि जीएमआरटीच्या कामाची पद्धत, तेथील अद्ययावत यंत्रणा, कामाचे स्वरूप समजावून सांगितले.
भारतात २८ फेब्रुवारीला राष्ट्रीय विज्ञान दिवस साजरा केला जातो.
२८ फेब्रुवारी १९२८ रोजी डॉ. सी.व्ही.रमण यांनी रमण परिणामाचा शोध लावला. या शोधासाठी त्यांना नोबेल पारितोषिकही मिळाले होते. यामुळे आजचा दिवस राष्ट्रीय विज्ञान दिवस मानला जातो. डॉ. सी.व्ही. रमण यांच्यासारखेच महान वैज्ञानिक पुन्हा पुन्हा आपल्या देशात घडावेत, यासाठी अशी विज्ञान प्रदर्शने प्रेरणादायी ठरतात.या वर्षी या प्रदर्शनाची थीम होती ‘विज्ञानातील महिला’!
विज्ञानाच्या क्षेत्रात महिलांनी मोलाचे योगदान दिले आहे. आपला मित्र आणि आपल्या आसपास कायम आपल्यावर नजर ठेवून असणारा सीसीटीव्ही कॅमेरा एका महिलेनेच शोधून काढला आहे. इतकंच काय, गाडीचा वायपर, भांडी धुण्याचे यंत्र हे शोधही महिलांनीच लावले आहेत. असं असलं तरी विज्ञान क्षेत्रात महिला तुलनेने कमी दिसून येतात. पण याची कारणमीमांसा करत बसण्यापेक्षा महिलांचा यातला सहभाग कसा वाढवता येईल यासाठी यावर्षीच्या प्रदर्शनाचे आयोजन करण्यात आले.या प्रदर्शनात पुणे परिसर तसेच संपूर्ण महाराष्ट्रातून जवळपास २०० शाळा आणि महाविद्यालयांनी सहभाग घेतला होता. यातील मुलींचा सहभाग विशेष उल्लेखनीय होता. सुट्टे पैसे देणारे यंत्र, दृष्टीहीनांसाठी खास जॅकेट, रोबोट, सौरऊर्जेवर चालणारी उपकरणे असे विविध प्रकारचे शोध या प्रदर्शनात पाहायला मिळाले. या प्रदर्शनाच्या निमित्ताने वैज्ञानिक, विज्ञानप्रेमी, शास्त्रज्ञ आणि शिक्षक अशा सर्वांनाच उज्वल भविष्याची एक छटा पाहायला मिळाली.
– वैष्णवी सविता सुनील,
कॉलेज रिपोर्टर,
संज्ञापन व वृत्तपत्र विद्या विभाग,
सावित्रीबाई फुले पुणे विद्यापीठ