Dainik Prabhat
Monday, July 4, 2022
No Result
View All Result
  • मुखपृष्ठ
  • ताज्या बातम्या
  • राष्ट्रीय
  • आंतरराष्ट्रीय
  • राज्य
    • महाराष्ट्र
      • उत्तर महाराष्ट्र
      • विदर्भ
      • कोंकण
      • पश्चिम महाराष्ट्र
      • मराठवाडा
    • मुंबई
    • पुणे
    • पिंपरी-चिंचवड
    • पुणे जिल्हा
    • अहमदनगर
    • सातारा
  • अर्थ
  • क्रीडा
  • संपादकीय
  • राजकारण
  • मनोरंजन
    • बॉलिवुड न्यूज
    • क्लासिक सिनेमा
    • मराठी सिनेमा
    • टेलिव्हिजन
    • नवीन रिलीज
    • फोटो गॅलरी
    • हॉलीवुड न्यूज
  • क्राईम
  • फिचर
    • आरोग्य जागर
    • लाईफस्टाईल
    • रूपगंध
    • गंधर्व
    • टेक्नोलॉजी
    • राशी-भविष्य
  • महत्वाचे
    • ट्रेंडिंग
    • प्रॉपर्टी
    • अस्मिता
    • आरोग्यपर्व
    • कायदाविश्व
    • अर्थसार
    • युफोरिया
    • foodies कट्टा
    • फोटो गॅलरी
    • college connect 2.0
ई-पेपर । राशी-भविष्य । कोरोना अपडेट | #TrendingNow | #RussiaUkraineWar
Dainik Prabhat
  • मुखपृष्ठ
  • ताज्या बातम्या
  • राष्ट्रीय
  • आंतरराष्ट्रीय
  • राज्य
    • महाराष्ट्र
      • उत्तर महाराष्ट्र
      • विदर्भ
      • कोंकण
      • पश्चिम महाराष्ट्र
      • मराठवाडा
    • मुंबई
    • पुणे
    • पिंपरी-चिंचवड
    • पुणे जिल्हा
    • अहमदनगर
    • सातारा
  • अर्थ
  • क्रीडा
  • संपादकीय
  • राजकारण
  • मनोरंजन
    • बॉलिवुड न्यूज
    • क्लासिक सिनेमा
    • मराठी सिनेमा
    • टेलिव्हिजन
    • नवीन रिलीज
    • फोटो गॅलरी
    • हॉलीवुड न्यूज
  • क्राईम
  • फिचर
    • आरोग्य जागर
    • लाईफस्टाईल
    • रूपगंध
    • गंधर्व
    • टेक्नोलॉजी
    • राशी-भविष्य
  • महत्वाचे
    • ट्रेंडिंग
    • प्रॉपर्टी
    • अस्मिता
    • आरोग्यपर्व
    • कायदाविश्व
    • अर्थसार
    • युफोरिया
    • foodies कट्टा
    • फोटो गॅलरी
    • college connect 2.0
No Result
View All Result
Dainik Prabhat
No Result
View All Result
  • मुखपृष्ठ
  • ताज्या बातम्या
  • राष्ट्रीय
  • आंतरराष्ट्रीय
  • राज्य
  • अर्थ
  • क्रीडा
  • संपादकीय
  • राजकारण
  • मनोरंजन
  • क्राईम
  • फिचर
  • महत्वाचे
Home मुख्य बातम्या

शोधबोध: गॅलिलिओ गॅलिली

by प्रभात वृत्तसेवा
April 1, 2019 | 8:00 am
A A
शोधबोध: गॅलिलिओ गॅलिली

दीपा देशमुख

16 व्या शतकापर्यंत जवळ जवळ फारसे मोठे वैज्ञानिकही नव्हते. सूर्य पृथ्वीभोवती फिरतो किंवा दोन वस्तू खाली सोडल्या तर त्यातली जड वस्तू हलक्‍या वस्तूपेक्षा आधी जमिनीवर पडते, असं ऍरिस्टॉटल म्हणायचा. टॉलेमीनं देखील अनेक गोष्टीत ऍरिस्टॉटलचीच री ओढली होती. गंमत म्हणजे या दोघांना विरोध करण्याची त्या काळी कोणामध्येच हिंमत नव्हती. ती हिंमत पहिल्यांदा वयाच्या अवघ्या 27 व्या वर्षी गॅलिलिओनं दाखवली.

गॅलिलिओचा जन्म इटलीमधल्या टस्कनी प्रांतातल्या पिसा इथे विन्चॅन्सो गॅलिली आणि ज्यूलिया अमान्नाती या जोडप्याच्या पोटी झाला. गॅलिलिओ ज्या घरात राहत असे तिथेच त्याच्या आठवणीदाखल एक शिलालेख कोरला असून त्यावर मायकेल अँजेलो या जगप्रसिद्ध चित्रकाराच्या मृत्यूच्या आधी 2 तास गॅलिलिओचा जन्म झाला असल्याचा उल्लेख आहे. गॅलिलिओला विन्चॅन्सोनं ग्रीक आणि लॅटिन संगीत शिकवलं. होमर, दान्ते आणि व्हर्जिल यांची काव्यं गॅलिलिओला तोंडपाठ होती. विन्चॅन्सोचं कलासक्त मन, झपाटलेपण, बंडखोरवृत्ती, पुरोगामी विचारांची कास, प्रयोगशीलता आणि सर्जनशीलता या गोष्टींचा प्रचंड मोठा प्रभाव गॅलिलिओवर पडला. विन्चॅन्सोला आपल्या मुलानं डॉक्‍टर व्हावं असं वाटत होतं. कारण त्या काळी इटालियन समाजात डॉक्‍टर होणं खूप प्रतिष्ठेचं समजलं जात असे. शिवाय डॉक्‍टरी पेशात पैसाही भरपूर मिळत असे. पण गॅलिलिओला मुळीच डॉक्‍टर व्हायचं नव्हतं. पण त्याला वडिलांसमोर मान तुकवावी लागली आणि त्यानं वैद्यकीय शिक्षण घेणं सुरू केलं.

वैद्यकीय अभ्यासक्रम शिकत असताना गॅलिलिओला ऍरिस्टॉटलबद्दल आणि त्यानं केलेल्या कामाबद्दलची माहिती मिळत गेली. त्याला ग्रीक तत्त्वज्ञानातल्या अनेक गोष्टी खटकायला लागल्या. पूर्वीचं सगळं तत्त्वज्ञान प्रयोग आणि निरीक्षण यांच्याऐवजी फक्त तर्कावरच आधारलेलं होतं आणि गॅलिलिओला हे मुळीच मान्य नव्हतं. विज्ञान हे प्रयोगाच्या आणि निरीक्षणांच्या आधारावर उभं असलं पाहिजे असं त्याला वाटे. याच वेळी गॅलिलिओला आपला खरा ओढा गणिताकडे असल्याचं लक्षात यायला लागलं. त्यामुळे त्याच्या वैद्यकीय अभ्यासाच्या वर्गाला दांड्या पडायला लागल्या. साहजिकच त्याचे प्राध्यापक त्याची कानउघाडणी करायला लागले.

त्या काळात पिसाच्या दरबारात गणिती असणारा ऑस्टिलिओ रिची हा गॅलिलिओच्या कुटुंबाचा खास जुना मित्र होता. पिसामधल्या चर्चमध्ये जायला गॅलिलिओला खूप आवडायचं. एका (दंत) कथेप्रमाणे 1583 साली गॅलिलिओ फक्‍त 17 वर्षांचा असताना एका रविवारी धर्मगुरूंचं पिसामधल्या कॅथिड्रलमध्ये कंटाळवाणं प्रवचन सुरू असताना त्यानं छतावर लटकणारा नक्षीदार दिवा बघितला. वाऱ्याच्या झोताबरोबर तो दिवाही झोके घेत होता. त्या झोक्‍याचं लयबद्ध मागेपुढे होणं गॅलिलिओला अचंबित करून गेलं आणि त्यानं लगेचच प्रयोगाला सुरुवात केली. त्यानं दोन वेगवेगळ्या वजनाच्या वस्तू घेतल्या. झोका लहान असो वा मोठा किंवा लंबकाचं (पेंड्युलमचं) वजन कमी असो वा जास्त, जोपर्यंत लंबकाच्या दोरीची लांबी तेवढीच राहते, तोपर्यंत त्याच्या आंदोलनाला तेवढाच वेळ लागतो, असा निष्कर्ष गॅलिलिओनं प्रयोगांनंतर निरीक्षणं करून काढला.

दोरीची लांबी बदलली तर मात्र हा आंदोलनासाठी लागणारा वेळ बदलतो हेही त्याला समजलं. या सगळ्या प्रयोगांसाठी त्याकाळी घड्याळ नसल्यानं वेळ मोजण्यासाठी त्यानं हाताची नाडी वापरली. याच पेंड्युलमचा वापर नंतर गॅलिलिओनं त्याचे “गतीचे नियम’ मांडण्यासाठी केला आणि याच पेंड्युलमचा वापर करून ह्यूजेन्सनं पहिलं घड्याळ बनवलं. त्या कॅथिड्रलमध्ये जो दिवा आहे, तो “गॅलिलिओचा दिवा’ म्हणून आजही ओळखला जातो.

Tags: editorial article

शिफारस केलेल्या बातम्या

आता भारतभर मान्सूनचे आगमन
अग्रलेख

आता भारतभर मान्सूनचे आगमन

3 days ago
अबाऊट टर्न – “फ्लोअर’टेस्ट
अग्रलेख

अबाऊट टर्न – “फ्लोअर’टेस्ट

3 days ago
मंथन – क्रिप्टोचा गडगडाट
संपादकीय

मंथन – क्रिप्टोचा गडगडाट

3 days ago
मीमांसा :  संरक्षण स्वावलंबनाचे वास्तव
संपादकीय

मीमांसा : संरक्षण स्वावलंबनाचे वास्तव

3 days ago

ईपेपर । राशी-भविष्य । कोरोना अपडेट| #RussiaUkraineWar

ताज्या बातम्या

गणेशोत्सवाला कोकणात जाणाऱ्यांसाठी सुविधा !

भू-जल पातळी खालावली, पिण्याच्या पाण्याची टंचाई निर्माण होण्याचा धोका

शिक्षकांसाठी सर्वाधिक शाळा ‘अवघड’च

शिवसेनेशी प्रामाणिक; माझं काय चुकलं ? आढळराव पाटलांनी व्यक्त केली खंत

एसटी आणि पीएमपी वादात प्रवाशांचे हाल

महाविकास आघाडीच्या नियुक्‍त्या भाजप-शिंदे गटाकडून होणार रद्द

‘क्‍यूआर कोड’चा 7/12, राज्य शासनाकडे भूमी अभिलेख विभागाकडून प्रस्ताव

इच्छुकांना फ्लेक्‍सबाजी पडणार ‘महागात’

मुख्यमंत्री होण्यासाठी मी बंड पुकारलं नव्हतं, तर… CM शिंदेनी स्पष्टच सांगितलं

भगतसिंग यांच्या फाशीनंतर ब्रिटीशांना आनंद झाला तसा… शिवसेनेने डागली राज्यपालांवर तोफ

Most Popular Today

Tags: editorial article

No Result
View All Result
  • मुखपृष्ठ
  • ताज्या बातम्या
  • राष्ट्रीय
  • आंतरराष्ट्रीय
  • राज्य
    • महाराष्ट्र
      • उत्तर महाराष्ट्र
      • विदर्भ
      • कोंकण
      • पश्चिम महाराष्ट्र
      • मराठवाडा
    • मुंबई
    • पुणे
    • पिंपरी-चिंचवड
    • पुणे जिल्हा
    • अहमदनगर
    • सातारा
  • अर्थ
  • क्रीडा
  • संपादकीय
  • राजकारण
  • मनोरंजन
    • बॉलिवुड न्यूज
    • क्लासिक सिनेमा
    • मराठी सिनेमा
    • टेलिव्हिजन
    • नवीन रिलीज
    • फोटो गॅलरी
    • हॉलीवुड न्यूज
  • क्राईम
  • फिचर
    • आरोग्य जागर
    • लाईफस्टाईल
    • रूपगंध
    • गंधर्व
    • टेक्नोलॉजी
    • राशी-भविष्य
  • महत्वाचे
    • ट्रेंडिंग
    • प्रॉपर्टी
    • अस्मिता
    • आरोग्यपर्व
    • कायदाविश्व
    • अर्थसार
    • युफोरिया
    • foodies कट्टा
    • फोटो गॅलरी
    • college connect 2.0

Copyright © 2022 Dainik Prabhat

Welcome Back!

Login to your account below

Forgotten Password?

Retrieve your password

Please enter your username or email address to reset your password.

Log In

Add New Playlist

error: Content is protected !!