आयुष आता कॉलेजात जाऊ लागला होता. पण आजही त्याची आई तेवढीच काळजी घ्यायची जेवढी तो शाळेत असताना घेत होती. आजही सकाळी उठून तयार होताना त्याला नित्यनियमाने हे शब्द ऐकावेच लागायचे, “बबड्या, डोक्याला तेल लावून जा नाहीतर वाऱ्याने केसं विस्कटतील.’ आयुषची थोडी चिडचिड व्हायची पण आईच्या आज्ञेबाहेर नव्हता कधी. त्यादिवशी तो सायकल घेऊन कॉलेजला जायला निघाला.
“बाबांना सांग ना मला नवीन सायकल घेऊन द्यायला. ही जुनी वाटते. “बरं, सांगते. आता कॉलेजला जा. नाहीतर उशीर होईल आणि पुन्हा सरांच्या छड्या खाशील.’ चेतन आणि गणेश आयुषची वाट पाहत नेहमीप्रमाणे पिंपळाच्या झाडाखाली थांबले होते. आयुषने त्यांच्याजवळ सायकल थांबवली. दोघांनी आपल्या सॅक कॅरियरला अडकवल्या. “सी. आर. (वर्गप्रमुख), घरपाठ लिहिला का?’ “घरपाठ नाही. गृहपाठ म्हणतात. आणि आधी ती पिपाणी वाजवणं बंद कर.’ चेतनने पिपाणी खिशात ठेवली. “आई बाबांना सांगणार आहे मला नवीन सायकल घ्यायला.’ हे ऐकून चेतनने खिशातून पिपाणी काढली आणि पुन्हा मोठमोठ्याने वाजवू लागला.
“सी. आर. आपली सायकल त्या पाटलाच्या सायकलीपेक्षा पण भारी वाटली पाहिजे. हो ना गण्या?’ “हो. आणि सायकल घेतल्या दिवशीच स्टाइलमध्ये वहिनीला बोलायचं. “आयुषने गण्याचं तोंड दाबलं. “कुणी ऐकेल ना. अनू नाव आहे तिचं. वहिनी काय?’ “चेत्या, सी. आर. लय घाबरतंय. ह्ये काय बोलत नाय. पाटलाचं पोरगंच फटफटीवर येऊन घेऊन जातंय बघ.’ दोघे एकमेकांना टाळ्या देऊन हसू लागले. तिघे वर्गात पोचले. आधीच साखरे सरांचा तास भरला होता. “सर, आत येऊ का?’ सरांनी फळ्यावर लिहिताना मान वळवली आणि एक कटाक्ष टाकला. “आज पुन्हा उशीर. हात पुढे करा” सरांनी तिघांच्यापण हातावर सपासप छड्या दिल्या. तिघे हात चोळत जागेवर जाऊन बसले. सरांनी आवाज दिला. “सी. आर. गृहपाठाच्या वह्या जमा कर.’ आयुषने वह्या गोळा केल्या. “कोणी जमा नाही केला?’ “बंड्या,दीपक, चेतन, गणेश आणि…’ “आणि कोण?’ “अनू’. गुरुजींनी त्या सगळ्यांना छड्या दिल्या. अनूला छडी मारणारे सर त्यावेळेस आयुषला हिटलरपेक्षा कमी वाटत नव्हते!
“चार दिवसांसाठी गृहपाठ देत आहे. पुढच्या सोमवारी पूर्ण करून आणायचा.’ दुपारी जेवायची सुट्टी झाली. “गण्या, थंडीचं सरांनी एवढ्या जोरात मारायला नव्हतं पाहिजे.’ “व्हय लका चेत्या. सी.आर.चे मित्र म्हणून तरी एखाद्यावेळेस माफ करायचं.’ आयुषचं लक्ष मात्र समोर झाडाखाली बसलेल्या अनुकडे होतं. “खूप लागले असेल.’ “आम्ही पण तेच म्हणतोय.’ “मी तुमच्याबद्दल नाही बोलत. अनुबद्दल बोलतोय.’ “बघ गण्या, दोस्तापेक्षा वहिनीचीच काळजी सी.आर.ला.’ “चेतन, तू जर पुन्हा वहिनी म्हणलास ना सरांनाच सांगेल.’ “येड्या, सरांना नको तिला सांग. नाहीतर पाटील हायतंच लाईनीत. मग बस बोंबलत.’ मधली सुट्टी संपली. दुपारनंतरच्या 2-3 तासिका झाल्या आणि कॉलेजही सुटलं. अनू तिच्या मैत्रिणीसोबत पुढे चालत होती. अनुला ऐकू जावं म्हणून चेतन मोठ्याने बोलू लागला. “दिप्या, आपला सी.आर. नवीन सायकल घेणारय. फोर्ट सायकल.’ अनू आणि तिच्या मैत्रिणी हसू लागल्या. “काय झालं सी.आर.? कशाला हसत्यात?’ “मुर्खा, फोर्ट नाही स्पोर्ट सायकल असं म्हणतात. फोर्ट म्हणजे किल्ला.’ “असं व्हय.’
चालताना अनू मधेच थांबली आणि आयुषला आवाज दिला. आयुषने हातातली सायकल चेतनकडे दिली. “आयुष, आज दिलेल्या गृहपाठात लागलीच तर काही मदत करशील का?’ पहिल्यांदाच अनुशी बोलताना आयुष गोंधळल्यासारखा तिच्याकडं पाहत उभा होता. “करशील ना मदत?’ आयुष तसाच ढिम्म उभा. चेतनने जोरात सायकलची घंटी वाजवली. “हो… हो… करेल नक्की.’ अनू पुढे जाऊ लागली तसा आयुषने आवाज दिला. “अनू, तुझा कालचा गृहपाठ पण देईल मी करून. तू आज सरांचा मार खाल्ला म्हणून म्हणतो. लागलं का?’ अनू त्याच्याकडे पाहून, “नाही. तुला लागलं का रे?’ “लागलं थोडंसं.’ अनू आयुषकडे पाहत निघून गेली. “सी.आर. वहिनी बोलली राव. आमचा पण दे की घरपाठ करून.’ “आधी नीट गृहपाठ म्हणायला शिक. मग देईल करून.’
पुढचे काही दिवस अनूचे शब्द आठवताना आयुष आपल्या तळहाताकडे पाहून एकटाच हसायचा. “गण्या, सी.आर. गेलं कामातून.’ त्यादिवशी साखरे सरांच्या तासाला, “सी.आर. गृहपाठाच्या वह्या जमा कर.’ आयुष वह्या गोळा करत अनुजवळ येऊन थांबला आणि हळूच विचारलं. “केलास का पूर्ण?’ अनूने त्याच्याकडे पाहून मान हलवली आणि गठ्यावर वही ठेवली. गृहपाठ तपासताना सरांनी आवाज दिला. “अनू, उभी राहा.’ तशी अनू दचकून उभी राहिली. “मागचा गृहपाठ पूर्ण असताना तू नाही का बोललीस? छडी खायची हौस वाटते का फार?’ खाली मान घालून उभ्या असलेल्या अनूने चोरट्या नजरेने हळूच आयुषकडे पाहिलं. तिच्या नजरेतली प्रेमाची बाराखडी आयुषला वाचता आली होती.
कॉलेज सुटलं. घराकडे जाताना आयुषने आवाज दिला. “अनू, थांब जरा.’ तशी अनू थांबली. “मला बोलायचंय.’ अनूने तिच्या मैत्रिणींना पुढं जायला सांगितले. “तू त्यादिवशी छडी का खाल्लीस?’ अनू खाली पाहून हसू लागली. “सांग ना.’ “नाही माहीत. तुला वाईट वाटलं का?’ “अं, हो.’ “का?’ आयुषला काय बोलावं कळेना. “नाही माहीत.’ ती पुन्हा गालातल्या गालात हसू लागली. “माझ्या मैत्रिणी पुढे निघून गेल्यात. मला सोडशील?’ “अं… हो… हो… चेत्या, गण्या तुम्ही थांबा झाडाखाली. आलोच मी.’ असं म्हणून आयुषने अनुला सायकलवर मागे बसायला सांगितले. थोड्या अंतरावर तिला सोडताना, “जातो मी.’ “बरं. उद्यापासून वर्गात लवकर येत जा. म्हणजे सरांची छडी नाही खावी लागणार.’ आयुष जोरजोरात सायकलचे पॅंडल मारत चेतन आणि गणेशजवळ पोहचला. त्याला पाहताच दोघे मोठमोठ्याने पिपाणी वाजवू लागले. “सी.आर. काय म्हणाल्या वहिनी?’ “वर्गात लवकर येत जा म्हणजे छडी नाही खावी लागणार.’ “सी.आर. वहिनी तुझी लइ काळजी करते. जुळतंय बघ आता. पुढच्या वेळेस नवीन सायकलवर सोडायला जा.’ स्टॅन्डवर उभ्या केलेल्या सायकलकडे पाहत आयुष हसून म्हणाला, “आता नाही घ्यायची नवीन सायकल.’
पहिलं प्रेम असंच असतं. थोडंसं घाबरलेलं, थोडंसं लाजरं. न बोलताही बरच काही समजून जाणारं आणि कळत नकळत तिच्या सहवासाचा स्पर्श लाभलेल्या निर्जीव वस्तूमध्येसुद्धा तिलाच शोधणारं..!
अमोल भालेराव