उपवनसंरक्षक जयरामे गौडा यांची माहिती
जुन्नर (पुणे)- केंद शासनाच्या पर्यावरण, वन व जलवायू मंत्रालयाने भीमाशंकर अभयारण्य इको सेन्सेटिव्ह झोन जाहीर केले आहे, यामध्ये पुणे, रायगड आणि ठाणे जिल्ह्यातील 42 गावांमधील एकूण 101.62 चौरस किमी क्षेत्राचा समावेश भीमाशंकर पर्यावरण संवेदनशील क्षेत्रामध्ये करण्यात आलेला आहे. तथापि याबाबत स्थानिक ग्रामस्थांकडून यास विरोध होत आहे. तो दूर करण्याचा प्रयत्न केला जाईल् अशी माहिती उपवनसंरक्षक जयरामे गौडा यांनी पत्रकार परिषदेत दिली.
अधिसूचना जारी होण्यापूर्वी इको सेन्सेटिव्ह झोन च्या तरतुदी संरक्षित क्षेत्राच्या सीमेच्या सरसकट 10 किमीपर्यंत लागू होत्या. मात्र शासनाच्या निर्देशांनुसार स्थानिक लोकप्रतिनिधी यांच्याशी चर्चा करून बाधित होणाऱ्या क्षेत्राची माहिती तत्कालीन आमदार आणि खासदार यांना पत्राद्वारे देऊन त्यांची पत्रे देण्याची विनंतीही या कार्यालयाकडून करण्यात आली होती. जुन्नर व खेड यांची पत्रेही प्राप्त झाली आहेत. त्या अनुषंगाने पुणे, ठाणे व रायगड या तीनही जिल्ह्यातील इको सेन्सेटिव्ह झोनची सीमा ही 0.05 किमी म्हणजेच 50 मीटर ते 10 किमीपर्यंत मर्यादित ठेवण्यात आली आहे.
भीमाशंकर अभयारण्याच्या इको सेन्सेटिव्ह झोनमध्ये 90.8 टक्के वनक्षेत्र असून केवळ 8.2 टक्के क्षेत्र हे खासगी वहीवाट असलेले आहे. भीमाशंकर इको सेन्सेटिव्ह झोनमध्ये संपूर्ण गाव समाविष्ट करण्यात आले नसून या गावांमधील अभयारण्य च्या लगतच्या केवळ काही गट नंबरचा समावेश आहे. ऑगस्ट 2020 मध्ये प्रसिद्ध झालेल्या अधिसुचनेमध्ये कपात करण्यात आली असून आता खासगी क्षेत्र 825.52 हेक्टर आहे.
- इको सेन्सेटीव्ह झोन जाहीर झाल्याने या गावातील पेसा तसेच वन अधिकारी मान्यता कायद्या अंतर्गतच्या कोणत्याही हक्कास बाधा येणार नाही. स्थानिक नागरिकांना त्यांच्या दैनंदिन गरजा पूर्ण करण्यासाठी इको सेन्सेटिव्ह झोनमध्ये कोणताही प्रभाव पडणार नाही.
-जयरामे गौडा, उपवनसंरक्षक जुन्नर
- इको सेन्सेटिव्ह झोन मधील प्रतिबंधित कामे
1) व्यावसायिक खाणी, दगडखाणी व क्रशर: सर्व नवीन व अस्तित्वातील खाणकामे,दगडी खाणी, क्रशर युनिट तात्काळ प्रभावाने प्रतिबंधित असतील,परन्तु स्थानिकांच्या योग्य वैयक्तिक गरजेचे पुर्ततेचे अनुषंगाने माती खोदाई,रहाते घराची दुरुस्ती व बांधकाम देशी कौले व विटा तयार करण्यासाठी अनुमती असेल.
2) जल, वायू, ध्वनी, मृद यांचे प्रदूषण करणारे नवीन व अस्तित्वातील प्रदूषणकारी उद्योग प्रतिबंधित उद्योग असतील.
3) मोठे जलविद्यत प्रकल्प
4) पर्यावरणास हानी पोहचवणारे उद्योग
5) सांडपाण्याचा निचरा नैसर्गिक पाण्याच्या साठ्यात अथवा जमिनीत करणे
6) नवीन आरा गिरण्या
7) वीटभट्टी उभारणी
8) नवीन अतिक्रमण व त्याचे नियमितीकरण
- कशावर प्रतिबंध नाही
1) इको सेन्सेटिव्ह झोन मध्ये खासगी गटामध्ये स्वतःचे घर बांधणे, शेती करणे ,रस्ता करणे ,सरकारी लाभाची पोल्ट्री बांधणे, गायीचा गोठा बांधणे यासाठी प्रतिबंध असणार नाही, केवळ व्यावसायिक बांधकामांना बंदी राहील.
2) शेतीसाठी खासगी क्षेत्रातील छोटी झुडुपे तोडणे, विहीर खोदाई,विद्युत खांब उभारण्यास बंदी असणार नाही.
3) लोकांचे स्थलांतरन करण्यात येणार नाही.
4) जंगलातून आतित्वात असलेल्या पायवाटा चा वापर गावकऱ्यांना एका गावाहून दुसऱ्या गावात जाण्यासाठी वापर करता येईल.
5) स्थानिक आदिवासी ग्रामस्थांना वन उपज तसेच औषधी वनस्पती गोळा करणे व त्याचा वापर करणे यावर बंदी असनार नाही.
6) ग्रामस्थांना त्यांच्या गावातील जंगलामधून त्यांचे दैनंदिन वापरासाठी वाळलेले लाकूड गोळा करणे, त्यांच्या खासगी मालकीच्या जमिनीची बांध बंदिस्ती करणे यावर बंदी असणार नाही.