जुलै – ऑगस्ट महिन्यापर्यंत जगभरातील शास्त्रज्ञ करोनाच्या डेल्टा प्रकाराला सर्वात धोकादायक मानत होते. भारतातील दुसऱ्या लाटेत दहशत निर्माण केल्यानंतर, करोनाचे हे रूप इतर अनेक देशांसाठी मोठी समस्या ठरत आहे.
अलीकडेच, करोनाचे दोन नवीन प्रकार – दक्षिण आफ्रिकेचे प्रकार C.1.2 आणि Mu (B.1.621) यांनी जगासमोर मोठे आव्हान उभे केले आहे. बर्याच अहवालांमध्ये असा दावा केला जात आहे की ही दोन्ही रूपे सर्वात संसर्गजन्य मानल्या जाणाऱ्या डेल्टा प्रकारांपेक्षा अधिक प्राणघातक असू शकतात.
जागतिक आरोग्य संघटनेने (डब्ल्यूएचओ) जारी केलेल्या निवेदनात असे म्हटले आहे की ते करोनाच्या या नवीन प्रकारांच्या स्वरूपावर लक्ष ठेवून आहे. म्यूला ‘व्हेरियन्ट ऑफ इंटरेस्ट’ म्हणून वर्गीकृत केले आहे. डब्ल्यूएचओने म्हटले आहे की म्यू व्हेरिएंटमध्ये उत्परिवर्तन दिसून आले आहे जे शरीरातील लसीकरणामुळे निर्माण झालेली रोग प्रतिकारशक्ती टाळू शकते. दक्षिण आफ्रिकेतील व्हेरिएंट देखील कमी -अधिक प्रमाणात समान असल्याचे सांगितले जात आहे. या दोन नवीन रूपांविषयी सविस्तर जाणून घेऊया.
करोनाचे अनेक प्रकार
करोनाचे म्यू व्हेरिएंट कोलंबियामध्ये या वर्षी जानेवारीमध्ये प्रथम दिसले. डब्ल्यूएचओद्वारे सध्या म्यू व्हेरिएंटला ‘व्हेरियन्ट ऑफ इंटरेस्ट’ म्हणून वर्गीकृत केले गेले आहे, याचा अर्थ असा की आरोग्य संस्था टप्प्याटप्प्याने व्हेरिएंटच्या स्वरूपाचे निरीक्षण करेल. डब्ल्यूएचओने आपल्या साप्ताहिक बुलेटिनमध्ये म्हटले आहे की हे नवीन रूप रोगप्रतिकारक शक्तीवर मात करू शकते. डेल्टाच्या वाढत्या प्रकरणांमध्ये म्यू व्हेरिएंटने आव्हानांमध्ये भर घातली आहे.
दक्षिण आफ्रिकेचा प्रकार C.1.2
डेल्टाच्या वाढत्या प्रकरणांमध्ये, शास्त्रज्ञांनी अलीकडेच लोकांना करोनाच्या नवीन प्रकार C.1.2 बद्दल माहिती दिली होती. नॅशनल इन्स्टिट्यूट फॉर कम्युनिकेशनल डिसीजेस (एनआयसीडी) आणि दक्षिण आफ्रिकेतील क्वाझुलू-नॅटल रिसर्च इनोव्हेशन अँड सिक्वेन्सिंग प्लॅटफॉर्म (केआरआयएसपी) च्या संशोधकांनी नोंदवले आहे की या वर्षी मे महिन्यात दक्षिण आफ्रिकेत हा प्रकार पहिल्यांदा सापडला होता.
ऑगस्टच्या मध्यापर्यंत, करोनाचा हा अत्यंत संसर्गजन्य प्रकार इतर अनेक देशांमध्येही पसरला आहे. शास्त्रज्ञांनी सांगितले की N440K आणि Y449H सारखे उत्परिवर्तन या प्रकारात सापडले आहेत. या उत्परिवर्तनांमध्ये शरीरात निर्माण झालेली प्रतिकारशक्ती सहजपणे पराभूत करण्याची क्षमता असते. या आधारावर, शास्त्रज्ञ या नवीन प्रकाराला खूप आव्हानात्मक मानत आहेत.
भारतातही या प्रकारांची प्रकरणे आहेत का?
केंद्रीय आरोग्य मंत्रालयाने जारी केलेल्या आकडेवारीमध्ये सध्या भारतात या दोन प्रकारांच्या प्रकरणांविषयी कोणतीही माहिती नाही. तथापि, आरोग्य तज्ज्ञांचे म्हणणे आहे की भारताला देखील या प्रकारांच्या धोक्याबद्दल अत्यंत सावधगिरी बाळगण्याची गरज आहे.
शरीरात निर्माण झालेल्या प्रतिकारशक्तीवर मात करू शकणाऱ्या दोन्ही प्रकारांमध्ये उत्परिवर्तन आढळून आले असल्याने, त्यांच्याबद्दल सावध राहणे अत्यंत आवश्यक आहे. आताही, देशातील मोठ्या लोकसंख्येला लसीचा एकच डोस मिळाला नाही, यामुळे चिंतेत आणखी भर पडली आहे.
या नवीन रूपांपासून सुरक्षित कसे राहायचे?
सध्या देशात दुसऱ्या लाटेनंतर, व्यवसाय आणि काही भागात शाळादेखील पुन्हा सुरू झाल्या आहेत, लोकांमधील निष्काळजीपणा गंभीर सिद्ध होऊ शकतो. करोनापासून संरक्षण करण्यासाठी, सर्व लोकांनी सतत मास्क घालणे आणि सामाजिक अंतराच्या नियमांचे पालन करणे आवश्यक आहे.
करोनाचे संकट पूर्णपणे संपेपर्यंत या नियमांचे पालन करण्याची गरज आहे. आपल्याला नेहमी हे लक्षात ठेवावे लागेल की आत्ताच करोनाची प्रकरणे कमी झाली आहेत, मात्र संसर्गाचा धोका कमी झाला नाही.