हवाई मार्गाचा वापर : “स्मगलिंग’मुळे मिळतो 50 टक्के फायदा, तपासणीसाठी मर्यादा
– संजय कडू
पुणे – देशात परदेशी ब्रॅंडच्या सिगारेटस्ची तस्करी (स्मगलिंग) मोठ्या प्रमाणात वाढली आहे. ही तस्करी दक्षिण पूर्व (साऊथ ईस्ट) देशातून हवाईमार्गे केली जाते. सोन्याप्रमाणेच सिगारेट्सची तस्करी करणारे “हॅब्युच्युअल’ प्रवासी असतात. सोन्याप्रमाणेच कपड्याच्या बॅगांमध्ये चोरीछुपे सिगारेट्सची पाकिटे आणली जातात. मेटल डिटेक्टर किंवा स्कॅनरमध्ये ती दिसत नाहीत. यामुळे तस्करी करणाऱ्यांचे प्रमाण वाढले आहे. तरुणाईंमध्ये परदेशी सिगारेट्सच्या ब्रॅंडची “क्रेझ’ मोठ्या प्रमाणात आहे. यामुळे शहरातील पानटपऱ्यांवर हे ब्रॅंड बिनदिक्कत विकले जातात.
सीमाशुल्क विभागाने नुकतीच धडाकेबाज कारवाई करत मागील आठवड्यात 62 लाख रुपयांच्या परदेशी सिगारेट्स पकडल्या आहेत. यामध्ये पुणे रेल्वे स्थानक पार्सल विभागातून सहा पार्सल जप्त करण्यात आली असून यामध्ये 48 लाख रुपयांच्या परदेशी ब्रॅंडच्या सिगारेट्सचा समावेश होता. या सिगारेट्स म्यानमार-नेपाळ-कोलकातामार्गे पुण्यात आणल्या गेल्या आहेत. गोळीबार मैदान येथील एका ट्रॅव्हल्स कंपनीच्या आवारातून पाच मोठ्या बॉक्समधून 14 लाख 40 हजारांच्या परदेशी सिगारेटस् हस्तगत करण्यात आल्या. हे बॉक्स पुण्यातून टॅव्हल बसने अहमदाबादला जाणार होते.
सीमाशुल्क विभागाने दिलेल्या माहितीनुसार, तस्करीद्वारे आणलेल्या सिगारेट्स देशभरातील बाजारात मोठ्या प्रमाणात उपलब्ध आहेत. यामध्ये विक्रेत्यांना मोठ्या प्रमाणात फायदा होत असल्याने तेदेखील ग्राहकांच्या माथी परदेशी सिगारेट्स मारतात.
सोन्याप्रमाणेच केली जाते तस्करी
सोन्याची तस्करी ज्याप्रमाणे दुबईतून हवाईमार्गे केली जाते, त्याचप्रमाणे परदेशी सिगारेट्स ब्रॅंडचीही तस्करी केली जाते. रिमोट एअरपोर्टवर तस्कर उतरतात. त्यामुळे तेथे मोठ्या प्रमाणात तपासणी यंत्रणा नसते.
सोने हे मेटल डिटेक्टरमध्ये सापडते तसेच इतरही अत्याधुनिक यंत्रणा सोन्याची तस्करी सापडण्यात उभारल्या गेल्या आहेत. मात्र, सिगारेट तस्करी मेटल डिटेक्टर तसेच स्कॅनरमध्ये सापडत नाही. संशयावरून एखाद्याच्या बॅगेची झडती घेतली, तर कधीतरी तस्कर हाती लागतो.
सिगारेट तस्करी दक्षिण पूर्व देशांतून केली जाते. तेथे मोठ्या प्रमाणात प्रसिद्ध आंतरराष्ट्रीय ब्रॅंडचे उत्पादन होते. काही ब्रॅंडची एक सिगारेटची कांडी 15 ते 30 रुपयांना विकली जाते.
परदेशी सिगारेट्सची रितसर आयातही केली जात होती. मात्र, आयात कर व इतर सरकारी कर भरल्यावर त्याची किंमत प्रचंड वाढलेली असते. हे कर चुकवण्यासाठी तस्करीचा मार्ग अवलंबला जातो. भारतीय सिगारेटस्च्या तुलनेत या सिगारेट्सची किंमत जास्त असते. कर चुकविल्यामुळे विक्रेते व तस्कर यामध्ये तब्बल 50 टक्के फायदा कमवतात. तर दुसरीकडे परदेशी ब्रॅंडच्या पाकिटांवर खबरदारीचा इशारा नसतो. भारतीय सिगारेट्सच्या ब्रॅंडवर एका बाजूला खबरदारीचा इशारा छापलेला दिसतो.
– महेश पाटील, उपायुक्त, सीमा शुल्क
तरुणींनाही झिंग
परदेशी सिगारेटस्ची तरुणांसह तरुणींमध्येही क्रेझ आहे. ई-सिगारेटपाठोपाठ परदेशी सिगारेटचा ब्रॅंड ओढण्यामागे एक प्रतिष्ठा समजली जाते. यामुळे याची मागणी वाढली आहे. परदेशी सिगारेट नामांकित महाविद्यालयांच्या परिसरातील पान टपऱ्यांवर सहज उपलब्ध होते. अशा तस्करी केलेल्या ब्रॅंडच्या विक्रीवर कारवाई करण्याचा अधिकार अन्न व औषध प्रशासनाला आहे, असा दावा आनंदवन व्यसनमुक्ती केंद्र अजय दुधाणे यांनी केला आहे.