लंडन – ब्रिटनच्या महाराणी एलिझाबेथ द्वितीय यांच्या निधनानंतर ब्रिटनमध्ये पुन्हा एकदा राजेशाही हवी का नको या विषयावर चर्चा सुरू झाली आहे. याच निमित्ताने 2021 मध्ये करण्यात आलेल्या एका सर्वेक्षणातील निष्कर्ष समोर आले असून त्यामध्ये देशातील 41 टक्के तरुणांनी राजेशाहीला विरोध केला आहे. मात्र 60 वर्षापेक्षा जास्त वय असलेल्या ज्येष्ठ नागरिकांनी ब्रिटनमधील राजेशाहीला मनापासून पाठिंबा दिला आहे.
18 ते 40 या वयोगटातील अनेक युवकांनी ब्रिटनमध्ये राजेशाही नको अशा प्रकारचे मत नोंदवले आहे. मात्र 60 वर्षापेक्षा जास्त असलेल्या ज्या ज्येष्ठ नागरिकांची मते नोंदवण्यात आली त्यापैकी 80 टक्‍क्‍यांपेक्षा जास्त ज्येष्ठ नागरिकांनी ब्रिटनमध्ये राजेशाही असावी अशा प्रकारचे मत नोंदवले आहे. ब्रिटनमधील जुनी पिढी अजूनही राजेशाहीच्या प्रेमात आहे; मात्र ब्रिटनमधील नवी पिढी राजेशाहीच्या विरोधात उभी ठाकली आहे. ब्रिटन हा जगातील प्रमुख लोकशाही देश असेल तर अशा लोकशाही देशामध्ये राजेशाहीला काहीच स्थान नाही अशा प्रकारची भूमिका या युवकांनी घेतली आहे. तसेच राजेशाहीच्या निमित्ताने राजघराण्यावर जो प्रचंड खर्च केला जात आहे त्याचेही कारण देण्यात येत आहे.
दरवर्षी राजघराण्यावर ब्रिटनच्या खजिन्यातून सुमारे 950 कोटी रुपये खर्च करावे लागतात. राजघराण्यावर हा जो खर्च केला जातो त्याला तेथे सोवरेन ग्रॅंट असे म्हटले जाते. सुमारे सात कोटी लोकसंख्या असलेल्या ब्रिटनमधील प्रत्येक नागरिकाला आपल्या खिशातून सरासरी 120 रुपये या ग्रॅंटसाठी द्यावे लागतात असा अंदाज आहे. ब्रिटिश राजघराण्यातील सदस्यांचा प्रवास किंवा या सदस्यांच्या उपस्थितीत होणारे विविध प्रकारचे समारंभ या निमित्ताने हा सर्व खर्च केला जातो. त्या शिवाय राजघराण्याच्या मालमत्तांची वार्षिक रंगरंगोटी आणि दुरुस्ती यासाठीही मोठ्या प्रमाणात खर्च करावा लागतो.
हा सर्व खर्च ब्रिटनच्या तिजोरीतून दिला जातो. राजघराण्यातील एखाद्या व्यक्तीचे निधन झाले किंवा एखाद्या नवीन व्यक्तीचा राज्याभिषेक करायचा असेल तर त्यावरही कोट्यावधी रुपयांचा खर्च होतो आणि तो खर्च ही ब्रिटनच्या तिजोरितून केला जातो. वीस वर्षांपूर्वी राणी एलिझाबेथ यांच्या आईचे निधन झाले तेव्हा त्यांच्या अंत्यविधीवर तब्बल 40 कोटी रुपये खर्च करण्यात आले होते. ब्रिटन शिवाय जगातील इतर 43 देशांमध्ये जरी राजेशाही असली तरी तिथे राजेशाही वर खूपच कमी प्रमाणात खर्च केला जातो आणि तेथे राजेशाही नाममात्र प्रमाणातच आहे. ब्रिटनमध्ये मात्र राजेशाहीचा प्रभाव सर्वात जास्त आहे.
