आपल्या मनात नवीन घर खरेदी करण्याचा विचार आला असेल तर प्राथमिक गरजा भागविणाऱ्या घरांची निवड करणे हिताचे ठरेल. गुंतवणूक म्हणून घराची खरेदी करत असाल तर बाजारातील उपलब्ध सर्वाधिक आकर्षक ऑफरवर लक्ष द्यावे लागेल. घर खरेदी ही आयुष्यातील सर्वात मोठी खरेदी मानली जाते.
बहुतांश मंडळी आयुष्यभराची कमाई घर खरेदीसाठी राखून ठेवतात. आजकाल गृहकर्ज सहजपणे उपलब्ध असल्याने डाऊनपेमेंट एवढे पैसे हाताशी असले तरी कर्जाच्या मदतीने घर खरेदी शक्य झाली आहे. आजकाल नवरा बायको दोघेही नोकरदार असल्याने घर खरेदी वयाच्या चाळीशीच्या आतच होताना दिसते. म्हणून काही मंडळी पुन्हा गुंतवणूक म्हणूनही घर खरेदी करतात.
आपण कोणत्या शहरात, कोणत्या ठिकाणी, कोणत्या आकाराचे घर खरेदी करत आहोत, त्यावर किंमत आधारलेली असते. महाराष्ट्रातील शहरांचा विचार केल्यास मुंबईतील टू-बीएचके आणि नाशिकमधील टू-बीएचकेची किंमत यात जमीन आस्मानचा फरक आहे.
मुंबईत दोन ते तीन कोटींना असणारे टू-बीएचके नाशिकला किंवा पुण्याला 50 लाखांत मिळते. शेवटी जेथे आपण नोकरी करतो, त्याच शहरात घर खरेदीचा विचार होतो. घर खरेदीत कुटुंबाचा सारासार विचार केला जातो. तरीही काही अंतर्गत आणि बाह्य निकषाचे आकलन करणे महत्त्वाचे आहे.
लोकेशन आणि विकास : कोणत्याही गृहकप्रकल्पात घराची नोंदणी करताना लोकेशनला महत्त्व देणे क्रमप्राप्त ठरते. सार्वजनिक वाहतूक व्यवस्था जसे की मेट्रो स्थानक, रेल्वे स्थानक, विमानतळ आदीं गोष्टी आपल्या नियोजित घरापासून किती दूर आणि जवळ आहेत याची माहिती घ्या. याशिवाय शाळा, रुग्णालय, रेस्टॉरंट, बॅंक आदींचा देखील विचार करावा लागतो.
या सुविधांचे आकलन करुन घर खरेदी केल्यास निश्चितच ते फायद्याचे राहिल. याशिवाय कोणत्या बिल्डरने गुंतवणूक केली आहे, याचीही माहिती मिळवावी. बांधकामाचा दर्जा, वेळेत ताबा देण्याची हमी या गोष्टी पाहणेदेखील आवश्यक आहे.
प्राप्तीकराचा लाभ : घर खरेदीसाठी गृहकर्ज घेतले असेल तर हप्त्याचे आकलन करणे गरजेचे आहे. गृहकर्जापोटी भरण्यात येणाऱ्या व्याजातून प्राप्तीकराची सवलत मिळते. यानुसार गृहकर्जाचे नियोजन करणे गरजेचे आहे.
सुरक्षितता : घर खरेदी करण्यापूर्वी काही निकषाची पडताळणी करणे गरजेची आहे. घराची सुरक्षा राखणारे उपकरण जसे की अग्निशमन यंत्रणा, सीसीटीव्ही कॅमेरे, वॉचमनची व्यवस्था, बायोमेट्रिक डोअर लॉक्स, ऍक्सेस कार्डस आदींचे आकलन करावे. घराची सुरक्षा आणि सुरक्षितता राखण्यासाठी इमारतीत पुरेशी व्यवस्था असणे आवश्यक आहे.
देखभालीचा खर्च : घर खरेदीच्या खर्चाशिवाय अन्य खर्चाचा देखील विचार करावा लागतो. जसे की मासिक मेटेंनन्स, वीज बिल, कॉमन लाइट बिल आदी. अतिरिक्त सुविधांबद्धलही शुल्क आकारले जाते. त्याचेही आकलन करावे लागते. अशावेळी अतिरिक्त खर्च हा आर्थिक बोजा वाढवणारा ठरु शकतो. याबाबतही सविस्तर माहिती विकासक आणि सोसायटीकडून मिळवावी. त्यानुसार घर खरेदीचा विचार करावा.
घरातील अंतर्गत प्रणाली : वीज, पाणीपुरवठा यासाठी वापरलेल्या वस्तू आणि स्थितीची तपासणी करावी. वॉटर हिटर, वातानुकुलीत यंत्रणा, इलेक्ट्रिकल सिस्टिम, वायरिंग, प्लंबिग आदींचा दर्जा पाहवा. कोणत्या ब्रॅंडच्या वस्तू वापरल्या आहेत, त्याची विचारणा करावी आणि चाचणी घ्यावी. काही दोष आढळून आल्यास वेळीच बदलून घेणे आवश्यक आहे. घरात प्रवेश करण्यापूर्वी घराची अंतर्गत आणि बाह्य तपासणी करावी. याबाबत टाळाटाळ केल्यास खरेदीनंतर काही दिवसातच नव्याने डागडुजी करण्याची वेळ येऊ शकते. लाखो रुपये मोजून घर खरेदी करत असताना आपण प्रत्येक वस्तूंची चाचपणी करणे अनिवार्य आहे.
गळती किंवा मोडतोड : पाण्याची गळती होत असेल, टाइल्स फुटलेली असेल किंवा घर गळत असेल तर त्यात वेळीच दुरुस्ती करुन घ्यावी. त्यात विलंब केल्यास भविष्यात खर्च वाढण्याची शक्यता असते. घर खरेदी करण्यापूर्वी ते सुस्थितीत आहे की नाही किंवा आणखी काही काम बाकी आहे का? याबाबत बिल्डरशी चर्चा करावी.
नूतनीकरण : घराचे नुतनीकरण करण्याचा निर्णय जेव्हा होतो, तेव्हा अनेक समस्येचा सामना करावा लागतो. उघड्या डोळ्याने न दिसणाऱ्या गोष्टी नुतनीकरणाच्या वेळी दिसतात. त्यामुळे खरेदी करण्यापूर्वी घराचे पूर्णपणे ऑडिट करावे. नुतनीकरण करताना दहा टक्के अतिरिक्त बजेट ठेवणे गरजेचे आहे. गरजेनुसार नुतनीकरणासंदर्भात चेकलिस्ट तयार करावी.
– जगदीश काळे