थोरामोठ्यांकडचं लग्न होतं. सकाळी दहाचा मुहूर्त होता आणि नऊ वाजून गेले होते.उशीर होत होता पण पहाटेपासून सुरू झालेलं निलिमाचं “तयार होणं’ अजून संपलं नव्हतं. मी कपाटातून माझा “ठेवणी’तला ब्लेझर काढून अंगावर घातला आणि ब्रेकिंग टेबलासमोर उभ्या असलेल्या निलिमाला विचारलं, “तू बॅंकेच्या लॉकरमधून काल काढून आणलेली सोन्याची चेन कुठे ठेवली आहेस?’
“अहो, तुमच्या कपाटाच्या ड्रॉवरमध्येच ठेवलीय. बघा जरा नीट. मला आता वेळ नाहीये.’ तिनं खांद्यावरचा पदर तिसऱ्यांदा नीट करत उत्तर दिलं. मी कपाटाचा ड्रॉवर उघडला, समोरच दिसलेली चेन घाईघाईनं गळ्यात घातली आणि बाहेर येऊन लिफ्टचं बटण दाबलं. “नऊ वीस झाले आहेत. उशीर झालाय. मी गेटजवळ थांबतोय. लवकर ये.’ लिफ्टमधून बाहेर पडून मी पार्किंगमधली गाडी स्टार्ट केली आणि सोसायटीच्या गेटजवळ पाच मिनिट वाट बघून तिला रिंग दिली. “निलिमा, मुहूर्त सकाळी दहाचा आहे. रात्री दहाचा नाही.’ आणि साडेनऊ वाजले तरी तुझी तयारी अजून चालूच आहे. मी थांबलोय इथे गेटवर.’ “इतकं काही वाकडं बोलायला नको बरं का. काल तुमची चेन आणायला बॅंकेत गेले नसते तर माझी अर्धी तयारी कालचं झाली असती. आले पाच मिनिटांत.’ निलिमाचा व्हॅल्यूम वाढला होता.
माझ्या ह्या (तिच्या दृष्टीनं) वाकड्या बोलण्यानं का होईना ती खरोखरच पाच मिनिटांत आली आणि मी गाडी स्टार्ट केली. मी पुढचा गिअर टाकणार इतक्यात… “अहो, तुमच्या गळ्यातली चेन कुठाय?’ मागे बसलेली निलिमा जवळ जवळ ओरडलीच. मी कचकन् गाडीचा ब्रेक दाबला आणि चपापून गळ्याला हात लावला. खरोखरच गळ्यात चेन नव्हती. मी गळ्यात छातीवर, पाठीवर सगळीकडे हात फिरवून पाहिलं पण कुठेही तिचा मागमूस नव्हता. चांगली दीड तोळ्याची ती चेन कुठेतरी पडली होती.
हरवली होती! “तरी मी तुम्हाला नेहमी सांगत असते. चेनचा फासा नीट लागलाय की नाही ते चेक करत जा म्हणून. पण तुमचा धांदरटपणा काहीं जात नाही.’ काहीशा घाबरलेल्या आणि चिडलेल्या बायकोनं गेटवरच सरबत्ती सुरू केली. “कसलं लग्न आणि कसलं काय. मी घरात बघते. तुम्ही इकडे शोधा. कुठं पडलीय का ती!’ असं म्हणून ती लिफ्टनं फ्लॅटकडे गेली. इकडे सोसायटीच्या गेटपासून पार्किंगपर्यंत आणि पार्किंगपासून ते आमच्या सहाव्या मजल्यावरील फ्लॅटपर्यंत माझी “शोधमोहीम’ सुरू झाली.
जवळजवळ अर्धा तास मी सगळा एरिया पुन्हा पुन्हा पाहिला पण चेन काही सापडली नाही. एव्हांना गेटवरच्या सेक्युरिटीनं बी 602 ची सोन्याची चेन हरवलीय हे येणाऱ्या जाणाऱ्या प्रत्येकाला सांगून टाकलं होतं. जेलमधल्या कैद्यासारखं हे सेक्युरिटीवाले सगळ्यांना त्यांच्या फ्लॅट नंबरनं ओळखत असतात. आता सोन्याची चेन हरवली म्हटल्यावर अख्ख्या सोसायटीत माझ्याबद्दल सहानुभूतीची लाट पसरली. काहीजण किती तोळ्याची होती, किती कॅरेटची होती किती वाजता पडली अशी अनाहूत आणि निरर्थक चौकशी करू लागले. इतक्यात फिरायला गेलेले सातव्या मजल्यावर कुंभकोणी काका आले.
कुंभकोणी काकांना ज्योतिषशास्त्राचा नाद आणि प्रत्येकाला ज्योतिषाचा अनाहूत सल्ले देणं हा आवडता छंद! “साहेब, इथं शोधून उपयोग नाही. आज “अंध’ नक्षत्र आहे. तुम्ही घरात नैऋत्य दिशेला शोधा. नक्की सापडेल.’ मुळात “अंध’ नक्षत्राला हरवलेले वस्तू कशी दिसते हे कुंभकोणी काकांच शास्त्र माझ्या डोक्यात काही शिरलं नाही आणि त्यांच्या या सल्ल्याप्रमाणे बघायचं म्हणजे सोन्याच्या चेनऐवजी घराची नैऋत्य दिशा कुठं आहे हे शोधण्यातच माझे दोन दिवस गेले असते. सोसायटीतल्या “कामवाल्या मावशी’ यायला सुरुवात झाली होती आणि सोन्याची चेन हरवली हे ऐकून प्रत्येकीनं (बक्षिशी?) आपला “झाडू पोछा’ पोस्टपॉन करून चेन हुडकायला सुरुवात केली.
बी 302 च्या गोडबोले काकूही अशाच. स्वतःची बाल्कनी फुलझाडांनी बहरलेली असताना देवाला वहायला फूलं मात्र त्यांना सोसायटीच्या बागेतली लागायची. “काही काळजी करू नको हो बाप्पा. (त्यांच्यासाठी प्रत्येकजण “बाप्पा’च असायचा) ही घ्या दोन फूलं आणि घरातल्या देवाला वहा! सापडून जाईल हो ती चेन. बरं पण चेन पडली कशी?’ गोडबोले काकूंनाही शेवटी राहवलं नाहीच. आता पडली कधी आणि कशी हे माहीत असतं तर मी चेन हुडकत बसलो असतो का?
एक तास होत आला होता. शेवटी चेन काही खाली पडली नाही असा निष्कर्ष काढून मी कंटाळून शोधणं थांबवलं आणि घरी आलो. बघतो तर काय, घर हिच्या मैत्रिणींनी गच्च भरलं होतं. आशा मॅडम, वंदनाताई, जाधव दीदी सगळ्या चेन शोधण्यात गर्क. अख्खं घर “ईडी’नं छापा मारल्यासारखं अस्ताव्यस्त झालेलं. एकही वस्तू जागेवर नव्हती. रॅकस, सेल्फ टीव्ही स्टॅंड, शोकेसेस, हॉलमधली मॅट सगळं उचकटून पडलेलं आणि ही विमनस्कपणे सोफ्यावर बसलेली आणि “उद्ध्वस्त धर्मशाळा’ म्हणजे काय याचं जिवंत प्रत्यंतर मला तिथ येत होतं. “सगळं सर्च करून झालंय आमचं. (ते दिसतंच होतं) चेन डेफीनेटली हाउसमध्ये नाहीये. मोस्टली बाहेरच मिस्प्लेस झालीय.’ इंग्लिश घेऊन एमए झालेल्या आशा मॅडम म्हणाल्या!
आधीच दीड-दोन तासांपासून आलेल्या टेन्शनमुळे वैतागून मी काहीतरी उत्तर देणार इतक्यात शेजारच्या मोहिते आंटी हातात दोन कप चहाचा ट्रे घेऊन आल्या. चहाचा कप माझ्या आणि हिच्या हातात दिला आणि “एखाद्याच्या घरात कुणी “गेल्या’वर लावतात तसा स्वर लावत म्हणाल्या, “दीदी, जे जायचं होतं ते गेलं. कशाला जास्त वाईट वाटून घेताय. नशीब कुणाला टळलयं का?’ आता आमच्याकडे चहा करून देण्यासारखं आणि सांत्वन करण्याइतकं “दु:खद’ काही घडलं नव्हतं; पण मोहिते आंटीसारखा अतिप्रेमळ “शेजार’ असल्यावर काय बोलणार?
बारा वाजत आले होते. हिच्या मैत्रिणी आणि मोहिते आंटी मघाशीच गेल्या होत्या. काही न बोलता निलिमा उठली आणि अंगावरचे शालू आणि दागिने काढण्यासाठी बेडरूममध्ये गेली. काहीतरी करायचं म्हणून मी टीव्ही ऑन केला आणि चॅनल फिरवायला सुरुवात केली आणि इतक्यात आतून निलिमाचा आवाज आला.
“अहो, सापडली. चेन सापडली!’ एखाद्या धरणीकंपाचा धक्का बसावा तसं मला झालं! मी उठून उभा राहिलो. निलिमा आतून धावत आली आणि मला बिलगली. तिच्या हातात ती चमचमणारी चेन होती आणि डोळ्यात आनंदाश्रू! “अहो, वॉर्डरोबच्या ड्रॉवरमध्ये मी माझी मोहनमाळ ठेवायला गेले आणि तिच्या बॉक्समधल्या वेलवेट पेपरमागे अडकलेली ही मला दिसली. तुम्ही मला विचारून ड्रॉवरमधून जी घेतली ती याच डिझाइनची नेहमी वापरण्यासाठी “सोनचाफा’मधून घेतलेली “एक ग्रॅमची’ चेन होती आणि तीही ड्रॉवरमध्येच वर ठेवली होती. सगळा माझा वेंधळेपणा.’ डोळ्यातले अश्रू पुसत आणि माझ्या गळ्याभोवती हात टाकत ती म्हणाली. हरवलेली किमती सोन्याची चेन मौल्यवान होतीच. पण त्याहीपेक्षा तिच्या डोळ्यातले आनंदाश्रू आणि माझ्या गळ्याभोवती पडलेली तिच्या हाताची “चेन’ माझ्यासाठी शतपट बहुमोल होती. अमूल्य होती. स्वर्णीम होती.
– कृष्णकेशव