पाश्‍चात्य देशांमध्ये कसली ना कसली सर्वेक्षणं नेहमी सुरूच असतात. वेगवेगळ्या क्षेत्रातल्या कामगिरीचं मूल्यमापन केलं जातं, वेगवेगळ्या विषयांत जागतिक क्रमवारी लावली जाते आणि वारंवार ती प्रसिद्धही केली जाते. ज्या विषयाचा पेपर आम्हाला अवघड जातो, तो विषय आम्ही सरळसरळ ऑप्शनला टाकतो किंवा संबंधित आकडेवारी, माहिती, निष्कर्ष, क्रमवारी मुळासकट नाकारतो.
कारण आपलं बरं चाललेलं जगात कुणाला बघवत नाही, हे खरंच आहे. तरीही काही एजन्सीज्‌ आपल्या बाजूनं आहेत आणि तेवढ्याच खऱ्या आणि विश्‍वासार्ह आहेत. यातल्या काही आंतरराष्ट्रीय संघटनांच्या एजन्सीज्‌ असतात, काही विशिष्ट देशांच्या सरकारांनी स्थापन केलेल्या असतात तर अनेक एजन्सीज्‌ खासगी किंवा एनजीओसंचलित असतात. या संस्था, कंपन्या, संघटनांकडून जी सर्वेक्षणं केली जातात, ती सगळीच विश्‍वासार्ह असतात असं नाही, त्याचप्रमाणं सगळी गंभीर असतात असंही नाही.
मूड येईल तेव्हा कोणत्याही विषयावर या संस्था सर्वेक्षण करतात. ती महत्त्वाची नसली तरी मनोरंजक निश्‍चितच असतात. आता हेच पाहा ना, यूगॉव्ह ग्रुप नावाच्या एका गटानं “अंगावर काढले जाणारे टॅटू’ या विषयावर सर्वेक्षण केलंय, आता बोला! आपल्याकडे ज्याला गोंदण म्हणतात, त्याचंच आधुनिक नाव टॅटू. गोंदण सामान्यतः गरीब, ग्राम्य, निरक्षर, मागास समाजांमध्ये पूर्वीपासूनच प्रचलित होतं. पण नाव बदलून आल्यावर मात्र ते महानगरातल्या हाय-फाय समाजाचं “स्टेटस सिम्बल’ ठरलं.
जवळजवळ असाच जगभरातला टॅटूचा प्रवास आहे, असं यूगॉव्ह या डेटा रिसर्च ग्रुपचं म्हणणं आहे. त्यांच्या मते, काही देशांत ज्याला शिक्षा दिली जात असे, त्याच्या अंगावर टॅटू काढला जात असे. त्यामुळे त्याची नकारात्मक प्रसिद्धीच अधिक प्रमाणावर होती. म्हणूनच सुरुवातीला टॅटू पार्लर अगदी स्वस्त वस्तूंच्या बाजारपेठेत असत. टॅटू तरुण वर्गात आजही आवडीचा आहे. परंतु संस्थेच्या निष्कर्षानुसार ब्रिटनमध्ये 26 टक्‍के लोकांच्या अंगावर टॅटू आहेत आणि चाळीस ते साठ वयोगटातल्या लोकांमध्ये टॅटूची क्रेझ जास्त प्रमाणात बघायला मिळते. पूर्वी जे टॅटू पार्लर अगदीच कोपऱ्यात कुठेतरी असत, ते आता मोठमोठ्या मॉलमध्ये असतात. टॅटू काढणाऱ्या कलाकारांचे मोठमोठे एअर कंडिशन्ड स्टुडिओ आहेत.
टॅटू काढणं म्हणजे उथळपणा, असं पूर्वी मानलं जात होतं. पण आता त्याला “अभिव्यक्‍ती’ म्हणून पाश्‍चात्य समाजात मान्यता मिळालीय. आपल्याकडे प्रेमाच्या व्यक्‍तीचं नाव हातावर गोंदवून घेण्याची पद्धत फार पूर्वीपासून आहे. परंतु आता टॅटूच्या रूपानं प्रिय दिवंगत व्यक्‍तीचं नाव आजन्म शरीरावर वागवण्यामागची भावना पाश्‍चात्य समाजालाही कळून चुकलीय. पोक्‍त, परिपक्‍व आणि शहाणपणाचे विचार टॅटूमधून व्यक्‍त व्हावेत, याचीही काळजी वरिष्ठ नागरिक घेतायत.
“मेरा बाप चोर है’ या गोंदणावरून “दीवार’ चित्रपटात केवढं रामायण घडलं होतं! पण तो निगेटिव्ह मामला होता. मनगटावर आपल्या प्रिय व्यक्‍तीच्या नावाबरोबरच आराध्य दैवताचं चित्र गोंदवून घेणारे लोक जुन्या पिढीत कितीतरी भेटतात. आज याच आपल्या देशात गोंदवणारे कलावंत बेपत्ता आहेत; पण नव्या दमाचे टॅटू कलावंत मानानं जगतायत. आपल्या देशातला टॅटू उद्योग वीस हजार कोटी रुपयांचा असल्याचं सांगितलं जातंय. कुठली संस्कृती, कुठून, कुठे, कशी वळेल… परमेश्‍वर जाणे!
हिमांशू
